១- អនាគតំភយំទិស្វា ទូរតោបរិវជ្ជយេ
អាគរញ្ចភយំទិស្វា អភីតោយោតិបណ្ឌិតោតិ
(ប្រែ) ជនជាបណ្ឌិតឃើញនូវភ័យដែលមិនទាន់មកដល់ ហើយវៀរចាកភ័យនោះអំពីចម្ងាយ បើប្រសិនណាឃើញនូវភ័យនោះមកដល់ហើយក៏មិនមានភ័យ (លោកនីតិ)។
២- យថាសេលោឯកឃនោ វាតេននសមីរតិ
ឯវំនិន្ទាបសំសាសុ នសមិជ្ជន្តិបណ្ឌិតាតិ
(ប្រែ) ថ្ម ១ ដុំមិនញាប់ញ័រដោយខ្យល់យ៉ាងណា ជនទាំងឡាយជាបណ្ឌិតមិនញាប់ញ័រ ក្នុងពាក្យនិន្ទា និងពាក្យសរសើរទាំងឡាយយ៉ាងនោះ (វិសុទ្ធមគ្គ)។
៣- ឯវំអនិច្ចតំជម្មឹ ញត្វាទុរភិសម្ភវំ
តំបត្តុំវាយមេធីរោ យំនិច្ចំអមតំបទន្តិ
(ប្រែ) ជនជាអ្នកប្រាជ្ញមានប្រាជ្ញាជាគ្រឿងទ្រទ្រង់ ដឹងហើយនូវអនិច្ចតាធម៌ ដែលជាធម៌លាមកយ៉ាងនេះ គឺបុគ្គលឆ្លងបានដោយកម្រ ផ្លូវនៃព្រះនិព្វានដែលទៀងមិនស្លាប់ឯណា ខំព្យាយាម ដើម្បីដល់ផ្លូវនៃព្រះនិព្វាននោះ (បឋមសាមន្ត)។
៤- នាទិដ្ឋាបរតោទោសំ អណុំថូលានិសព្វសោ
ឥស្សរោបណយេទណ្ឌំ សាមំអបច្ចវេក្ខិយាតិ
(ប្រែ) ជនជាធំមិនឃើញនូវទោសតូចនិងទោសធំអំពីបុគ្គលដទៃ ហើយមិនទាន់ពិចារណាសព្វគ្រប់ដោយខ្លួនឯង មិនត្រូវធ្វើអាជ្ញាទេ (ធម្មបទ)។
៥- នកហាបណវសេន តិត្តិកាមេសុវិជ្ជតិ
អប្បស្សាទាទុក្ខាកាមា ឥតិវិញ្ញាយបណ្ឌិតោតិ
(ប្រែ) ធម្មជាតិជាហេតុឆ្អែតក្នុងកាមគុណទាំងឡាយ ៥ មិនមានដោយអំណាចនៃហាបណ ជនជាបណ្ឌិតដឹងច្បាស់ដូច្នេះថា កាមគុណទាំងឡាយ ៥ មានសេចក្ដីជ្រះថ្លា មិនមានរមែងតែងនាំមកនូវទុក្ខជាដរាប (ធម្មបទ)។
៦- អបិទិព្វេសុកាមេសុ រតឹសោនាធិគច្ឆតិ
តណ្ហក្ខយរតោហោតិ សម្មាសម្ពុទ្ធសាវកោតិ
(ប្រែ) ម្យ៉ាងទៀតជនជាបណ្ឌិតជាសាវកព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធនោះ មិនដល់ក្រៃពេកនូវសេចក្ដីត្រេកអរ គឺថាមិនលុះក្នុងអំណាចកាមគុណទាំងឡាយ ៥ ដ៏ជាទិព្វ ត្រេកអរតែក្នុងធម៌ជាគ្រឿងអស់ទៅនៃតណ្ហា (ធម្មបទ)។
៧- ធម្មបីតិសុខំសេតិ វិប្បសន្នេនចេតសោ
អរិយប្បវេទិតេធម្មេ សទារមតិបណ្ឌិតោតិ
(ប្រែ) ជនជាបណ្ឌិតមានចិត្តជ្រះថ្លាហើយដោយវិសេសផឹកនូវរសនៃព្រះនព្វលោកុត្តរធម៌ដេកជាសុខ ត្រេកអេក្នុងពោធិបក្ខិយធម៌ គឺព្រះអរិយទាំងឡាយមានព្រះពុទ្ធជាដើម សម្ដែងហើយក្នុងកាលទាំងពួង (ធម្មបទ)។
៨- យថារហទោគម្ភិរោ វិប្បសន្នោអនាវិលោ
ឯវំធម្មានិសុត្វាន វិប្បសីទន្តិបណ្ឌិតាតិ
(ប្រែ) អន្លង់ទឹកជ្រៅថ្លាមានល្អក់មិនមានយ៉ាងណា ជនទាំងឡាយជាបណ្ឌិតស្ដាប់នូវធម៌ទេសនាទាំងឡាយ ហើយជ្រះថ្លាដោយវិសេសយ៉ាងនោះ (ធម្មបទ)។
៩- ឧទកំហិនយន្តិនេត្តិកា ឧសុការានមយន្តិតេជនំ
ទារុំនមយន្តិតច្ឆកា អត្តានំទមយន្តិបណ្ឌិតាតិ
(ប្រែ) សេចក្ដីពិតថា អ្នកធ្វើស្រែទាំងឡាយនាំទៅងូតទឹក ជាងកូនសរទាំងឡាយពត់នូវកូនសរ ជាងចាំងទាំងឡាយចាំងនូវឈើ ជនទាំងឡាយជាបណ្ឌិតទូន្មាននូវខ្លួន (ធម្មបទ)។
១០- អនុបុព្វេនធាវី ថោកំថោកំខណេខណេ
កម្មារោរជដស្សេវ និទ្ធមេមលមត្តនោតិ
(ប្រែ) ជនជាបណ្ឌិតមានប្រាជ្ញាជាគ្រឿងទម្លាយបង់នូវកិលេស គប្បីធ្វើនូវការជាកុសលបន្តិច ៗ (គឺថាធ្វើញយៗ) ក្នុងខណៈឬក្នុងឱកាស គប្បីកម្ចាត់បង់នូវមន្ទិលមានរាគជាដើមនៃខ្លួនចេញ ដូចជាជាងមាសកាលដុតហើយដុំនូវមាស គប្បីទាញយកនូវមន្ទិលនៃមាសនោះចេញ (ធម្មបទ)។
ពុទ្ធកថា
១១- តិណទោសានិខេត្តានិ រាគទោសាអយំបដា
តស្មាហិវីតរាគេសុ ទិន្នំហោតិមហប្ផលំ
(ប្រែ) ស្រែទាំងឡាយមានស្មៅជាទោស ពួកសត្វនេះមានរាគជាទោស ព្រោះហេតុដូច្នោះពិត ទានដែលបុគ្គលឱ្យហើយដល់បុគ្គលទាំងឡាយ មានរាគទៅប្រាសហើយ ជាទានមានផលច្រើន (ធម្មបទ)
១២- តិណទោសានិខេត្តានិ ទោសទោសាអយំបដា
តស្មាហិវីតទោសេសុ ទិន្នំហោតិមហប្ផលំ
(ប្រែ) ស្រែទាំងឡាយមានស្មៅជាទោស ពួកសត្វនេះមានទោសជាទោស ព្រោះហេតុដូច្នោះពិត ទានដែលបុគ្គលឱ្យហើយដល់បុគ្គលទាំងឡាយ មានទោសទៅប្រាសហើយ ជាទានមានផលច្រើន (ធម្មបទ)។
១៣- តិណទោសានិខេត្តានិ មោហទោសាអយំបដា
តស្មាហិវីតមោហេសុ ទិន្នំហោតិមហប្ផលំ
(ប្រែ) ស្រែទាំងឡាយមានស្មៅជាទោស ពួកសត្វនេះមានមោហៈជាទោស ព្រោះហេតុដូច្នោះពិត ទានដែលបុគ្គលឱ្យហើយដល់បុគ្គលទាំងឡាយ មានមោហៈទៅប្រាសហើយ ជាទានមានផលច្រើន (ធម្មបទ)។
១៤- តិណទោសានិខេត្តានិ ឥច្ឆាទោសាអយំបដា
តស្មាហិវីគតិច្ឆេសុ ទិន្នំហោតិនហប្ផលំ
(ប្រែ) ស្រែទាំងឡាយមានស្មៅជាទោស ពួកសត្វនេះមានសេចក្ដីឫស្យាជាទោស ព្រោះហេតុដូច្នោះពិត ទានដែលបុគ្គលឱ្យហើយដល់បុគ្គលទាំងឡាយ មានសេចក្ដីឫស្យាទៅប្រាសហើយ ជាទានមានផលច្រើន (ធម្មបទ)។
សំវរកថា
១៥- កាយប្បកោបំរក្ខេយ្យ កាយេនសំវុតោសិយា
កាយទុច្ចរិតតំហិត្វា កាយេនសុចរិតំចរេ
(ប្រែ) បុគ្គលត្រូវរក្សានូវកិរិយាកម្រើកឡើងនៃកាយទុច្ចរិតទាំង ៣ ប្រការ ត្រូវសង្រួមដោយប្រពៃ ដើម្បីបិទនូវកាយទុច្ចរិតទាំង ៣ ប្រការនោះ មិនឱ្យចូលមកតាមកាយទ្វារបាន ត្រូវលះបង់កាយទុច្ចរិតទាំង ៣ នោះចេញ ហើយប្រព្រឹត្តកាយសុចរិតទាំង ៣ ប្រការវិញ (ធម្មបទ)។
១៦- វចីបកោបំរក្ខេយ្យ វាចាយសំវុតោសិយា
វចី ទុច្ចរិតំហិត្វា វាចាយសុចរិតំចរេ
(ប្រែ) បុគ្គលត្រូវរក្សានូវកិរិយាកម្រើកឡើងនៃវចីទុច្ចរិតទាំង ៤ ប្រការ ត្រូវសង្រួមដោយប្រពៃ ដើម្បីបិទនូវវចីទុច្ចរិតទាំង ៤ ប្រការនោះ មិនឱ្យចូលមកតាមវចីទ្វារបាន ត្រូវលះបង់វចីទុច្ចរិតទាំង ៤ ប្រការនោះចេញ ហើយប្រព្រឹត្តវចីសុចរិតទាំង ៤ ប្រការវិញ (ធម្មបទ)។
១៧- មនោបកោបំរក្ខេយ្យ មនសាសំវុតោសិយា
មនោទុច្ចរិតំហិត្វា មនសាសុចរិតំចរេ
(ប្រែ) បុគ្គលត្រូវរក្សានូវកិរិយាកម្រើកឡើងនៃមនោទុច្ចរិតទាំង ៣ ប្រការ ត្រូវសង្រួមដោយប្រពៃ ដើម្បីបិទនូវមនោទុច្ចរិតទាំង ៣ ប្រការនោះ មិនឱ្យចូលមកតាមមនោទ្វារបាន ត្រូវលះបង់មនោទុច្ចរិតទាំង ៣ ប្រការនោះចេញ ហើយប្រព្រឹត្តមនោសុចរិតទាំង ៣ ប្រការវិញ (ធម្មបទ)។
១៨- កាយេនសំរុតាធីរា អថោវាចាយសំវុតា
នមសាសំវុតាធីរា តេវេសុបរិសំវុតាតិ
(ប្រែ) អ្នកប្រាជ្ញទាំងឡាយ មានប្រាជ្ញាជាគ្រឿងទ្រទ្រង់សង្រួមហើយដោយប្រពៃនូវកាតទ្វារ ម្យ៉ាងទៀតអ្នកប្រាជ្ញទាំងឡាយមានប្រាជ្ញាជាគ្រឿងទ្រទ្រង់ សង្រួមហើយដោយប្រពៃនូវមនោទ្វារ អ្នកប្រាជ្ញទាំងឡាយមានប្រាជ្ញា ជាគ្រឿងទ្រទ្រង់នោះឯង ឈ្មោះថា មានកាយទ្វារ វចីទ្វារនិងមនោទ្វារគ្រប់គ្រងហើយ សង្រួមប្រពៃហើយ (ធម្មបទ)។
១៩- សព្វេសំខារាអនិច្ចាតិ យទាបញ្ញាយបស្សតិ
អថនិព្វិន្ទតិទុក្ខេ ឯសមគ្គោវិសុទ្ធិយាតិ
(ប្រែ) អ្នកឯណាឃើញដូច្នេះថា សង្ខារទាំងឡាយទាំងពួងមិនទៀង (តែងកើតឡើងហើយវិនាសទៅជាធម្មតា) ដោយប្រាជ្ញាក្នុងកាលឯណា អ្នកនោះនឿយណាយក្នុងសេចក្ដីទុក្ខដែលប្រព្រឹត្តទៅក្នុងភពទាំង ៣ ក្នុងកាលនោះ សភាវគឺបណ្ឌិតពោលថា សេចក្ដីនឿយណាយនេះ ជាឧបាយជាហេតុដល់នូវអមតមហានិព្វាន (វិសុទ្ធិមគ្គ)។
២០- សព្វេសំខារាទុក្ខាតិ យទាបញ្ញាយបស្សតិ
អថនិព្វិន្ទតិទុក្ខេ ឯសមគ្គោវិសុទ្ធិយាតិ
(ប្រែ) អ្នកឯណាឃើញដូច្នេះថា សង្ខារទាំងឡាយទាំងពួងតែងនាំមកនូវសេចក្ដីទុក្ខជាដរាប ដោយប្រាជ្ញាក្នុងកាលឯណា អ្នកនោះនឿយណាយក្នុងសេចក្ដីទុក្ខ ដែលប្រព្រឹត្តទៅក្នុងភពទាំង ៣ ក្នុងកាលនោះ សភាវគឺបណ្ឌិតពោលថា សេចក្ដីនឿយណាយនេះ ជាឧបាយជាហេតុដល់នូវអមតមហានិព្វាន (វិសុទ្ធិមគ្គ)។
២១- សព្វេសំខារាអនិត្តាតិ យទាបញ្ញាយបស្សតិ
អថនិព្វិន្ទតិទុក្ខេ ឯសមគ្គោវិសុទ្ធិយាតិ
(ប្រែ) អ្នកឯណាឃើញដូច្នេះថា សង្ខារទាំងឡាយទាំងពួងមិនមិនមែនជារបស់នៃខ្លួន ដោយប្រាជ្ញាក្នុងកាលឯណា អ្នកនោះនឿយណាយក្នុងសេចក្ដីទុក្ខ ដែលប្រព្រឹត្តទៅក្នុងភពទាំង ៣ ក្នុងកាលនោះ សភាវគឺបណ្ឌិតពោលថា សេចក្ដីនឿយណាយនេះ ជាឧបាយជាហេតុដល់នូវអមតមហានិព្វាន (វិសុទ្ធិមគ្គ)។
បិយកថា
២២- បិយតោជាយតេសោកោ បិយតោជាយតេភយំ
បិយតោវិប្បមុត្តស្ស នន្ថិសោកោកុតោភយន្តិ
(ប្រែ) សេចក្ដីសោកកើតមកអំពីសត្វនិងសង្ខារ ជាទីស្រឡាញ់ សេចក្ដីភ័យកើតមកអំពីសត្វនិងសង្ខារជាទីស្រឡាញ់ សេចក្ដីសោកមិនមានដល់បុគ្គលដែលមានចិត្តផុតស្រឡះ ហើយចាកសត្វនិងសង្ខារជាទីស្រឡាញ់ សេចក្ដីភ័យមានមកអំពីឯណា (ធម្មបទ)។
២៣- បេមតោជាយតេសោកោ បេមតោជាយតេភយំ
បេមតោវិប្បមុត្តស្ស នន្ថិសោកោកុតោភយន្តិ
(ប្រែ) សេចក្ដីសោកមកអំពីសេចក្ដីស្រឡាញ់ សេចក្ដីភ័យកើតមកអំពីសេចក្ដីស្រឡាញ់ សេចក្ដីសោកមិនមានដល់បុគ្គលដែលមានចិត្តផុតស្រឡះ ហើយចាកសេចក្ដីស្រឡាញ់ សេចក្ដីភ័យមានមកអំពីទីឯណា (ធម្មបទ)។
២៤- រតិយាជាយតេសោកោ រតិយាជាយតេភយំ
រតិយាវិប្បមុត្តស្ស នន្ថិសោកោកុតោភយន្តិ
(ប្រែ) សេចក្ដីសោកកើតមកអំពីសេចក្ដីតម្រេកក្នុងកាមគុណ ៥ សេចក្ដីភ័យកើតមកអំពីសេចក្ដីតម្រេកក្នុងកាមគុណ ៥ សេចក្ដីសោកមិនមានដល់បុគ្គលដែលមានចិត្តផុតស្រឡះ ហើយចាកសេចក្ដីតម្រេកក្នុងកាមគុណ ៥ សេចក្ដីភ័យមានមកអំពីទីឯណា (ធម្មបទ)។
២៥- កាមតោជាយតេសោកោ កាមតោជាយតេភយំ
កាមតោវិប្បមុត្តស្ស នន្ថិសោកោកុតោភយន្តិ
(ប្រែ) សេចក្ដីសោកកើតមកអំពីវត្ថុកាមនិងកិលេសកាម សេចក្ដីភ័យកើតមកអំពីវត្ថុកាមនិងកិលេសកាម សេចក្ដីសោកមិនមានដល់បុគ្គលដែលមានចិត្តផុតស្រឡះ ហើយចាកវត្ថុកាមនិងកិលេសកាម សេចក្ដីភ័យមានមកអំពីទីឯណា (ធម្មបទ)។
២៦- តណ្ហាយជាយតេសោកោ តណ្ហាយជាយតេភយំ
តណ្ហាយវិប្បមុត្តស្ស នន្ថិសោកោកុតោភយន្តិ
(ប្រែ) សេចក្ដីសោកកើតមកអំពីសេចក្ដីចំណង់ប្រព្រឹត្តទៅក្នុងទ្វារទាំង ៦ សេចក្ដីភ័យកើតមកអំពីសេចក្ដីចំណង់ប្រព្រឹត្តទៅក្នុងទ្វារទាំង ៦ សេចក្ដីសោកមិនមានដល់បុគ្គលដែលមានចិត្តផុតស្រឡះ ហើយចាកសេចក្ដីចំណង់ប្រព្រឹត្តទៅក្នុងទ្វារទាំង ៦ សេចក្ដីភ័យមានមកអំពីទីឯណា (ធម្មបទ)។
២៦ គាថា
អាចារ្យ យ៉ែម ក្រុមជំនុំព្រះត្រៃបិដក
ដកយកពីគម្ពីរផ្សេងៗ ហើយប្រែជាភាសាខ្មែរ
ធីរកថា
