ព្រហ្មចរិយកថា

របៀបពាក្យទេសនា

ព្រះមហា (សែស ) ក្រុមជំនុំព្រះត្រៃបិដក

ប្រែនិងរៀបរៀង

នមោ ឧមាត្យារទ្ធស្ស រតនត្តយស្ស សាធុកំ

សូមថ្វាយបង្គំចំពោះ ព្រះរត្នត្រ័យ ដែលប្រារព្ធហើយថា

ឱម គឺ អ. ឧ .ម.ដូច្នេះ គឺព្រះពុទ្ធជាម្ចាស់ប្រកបដោយអនន្តគុណ មានឆ្ងាយចាកកិលេសជាដើម និងព្រះធម្មដ៏ខ្ពស់បំផុត ដែលព្រះពុទ្ធជាម្ចាស់អង្គនោះ ទ្រង់ត្រាស់សម្ដែងហើយដោយល្អនិងព្រះអរិយសង្ឃ ពពួកធំ មានព្រះសង្ឃដែលបានដល់នូវសោតាបត្តិមគ្គជាដើម សូមឱ្យសម្រេចប្រយោជន៍ទាំងពួង។

ព្រហ្មចរិយកថា

សម្ដែងអំពីព្រហ្មចរិយធម៌

ជនជាសប្បុរសទាំងឡាយ ដែលជាសម្មាទិដ្ឋិ មានបញ្ញាយល់ត្រូវល្អ ប្រកបដោយការប្រព្រឹត្តយ៉ាងប្រសើរឯណា ការប្រព្រឹត្តយ៉ាងប្រសើរនោះ បានឈ្មោះថាព្រហ្មចរិយ។ ព្រោះការដែលប្រព្រឹត្តនោះប្រាសចាកបាបធម៌ មានសេចក្ដីកំណាញ់ជាមន្ទិលជាដើម និងនាំឱ្យចម្រើននៃគុណធម៌មានមេត្តាជាដើម។

ក៏ឯព្រហ្មចរិយនោះ ព្រះសិរិមង្គលាចារ្យ លោកបានសម្ដែងទុកក្នុងគម្ពីរមង្គលត្ថទីបនី អដ្ឋកថាមង្គលសូត្រថាមាន១០ប្រការ ដោយបទបាលីថា

ព្រហ្មចរិយំ នាម ទាន វេយ្យាវច្ច បញ្ចសីល អប្បមញ្ញា មេថុនវិរតិ សទារសន្ដោស វិរិយ ឧបោសថង្គ អរិយមគ្គ សាសនវសេន ទសវិធំ ហោតិ។

(ប្រែថា) ព្រហ្មចរិយធម៌មាន១០ប្រការ គឺទាន ការឱ្យនូវវត្ថុមានបាយជាដើម ១ វេយ្យាវច្ច សេចក្ដីខ្វល់ខ្វាយក្នុងការកុសលរបស់អ្នកដទៃជាដើម ១ បញ្ចសីល សីលទាំង៥មានវៀរសម្លាប់សត្វជាដើម ១ អប្បមញ្ញា គឺព្រហ្មវិហារទាំង៤ មានមេត្តាជាដើម ១ មេថុនវិរតី ការវៀរមេថុនធម្ម១សទារសន្ដោស សេចក្ដីសន្ដោសដោយភរិយារបស់ខ្លួន ១ វិរិយ សេចក្ដីព្យាយាមមិនខ្ជិលច្រអូស ១ ឧបោសថង្គ អង្គនៃឧបោសថទាំង៨ មានវៀរសម្លាប់សត្វជាដើម ១ អរិយមគ្គ ផ្លូវមានអង្គ៨ដ៏ប្រសើរ មានសម្មាទិដ្ឋិជាដើម ១ សាសន ពាក្យប្រៀនប្រដៅទាំងអស់របស់ព្រះសាស្ដា ១ ត្រូវជា១០ប្រការផងគ្នា។

ឯទានដែលឈ្មោះថា ព្រហ្មចរិយនោះ មានមកក្នុងវិធុរជាតក សេចក្ដីថាព្រះពុទ្ធជាម្ចាស់នៃយើងទាំងឡាយ ទ្រង់សោយព្រះជាតិជាព្រះពោធិសត្វ ទ្រង់ព្រះនាមថា វិធុរបណ្ឌិតជាអ្នកប្រាជ្ញមានបញ្ញាឆ្លៀវឆ្លាស ឯវិធុរបណ្ឌិតនោះក៏បានទៅកាន់ពិភពនាគ បានចួបនឹងព្រះបាទវរុណនាគរាជ បានឃើញសម្បត្តិរបស់ព្រះបាទវរុណនាគរាជ ថ្កុំថ្កើងថ្លៃថ្លា ហើយក៏ក្រាបទូលសួរថា កាលពីដើមព្រះអង្គបានប្រព្រឹត្តវត្តដូចម្ដេច ប្រព្រឹត្តព្រហ្មចរិយធម៌ដូចម្ដេច ឫទ្ធិ គឺអានុភាពក្ដី ជុតិ គឺរស្មីកាយក្ដី កម្លាំងកាយក្ដី សេចក្ដីព្យាយាមក្ដី កំណើតក្នុងពិភពនាគនេះក្ដី ជាផលនៃកម្មអ្វី នេះជាមហាវិមានរបស់ព្រះអង្គឬអ្វី ?

ព្រះបាទវរុណនាគរាជឆ្លើយថា

អហញ្ច ភរិយា ច មនុស្សលោកេ

សទ្ធា ឧភោ ទានបតី អហុម្ហា

ឱបានភូតំ មេ ឃរំ តទាសិ

សន្តប្បិតា សមណព្រាហ្មណា ច

មាលញ្ច គន្ធញ្ច វិលេបនញ្ច

បទីបយំ សេយ្យមុបស្សយញ្ច

អច្ឆាទនំ សយនំ អន្នបានំ

សក្កច្ចំ ទានានិ អទម្ហ តត្ថ

តំ មេ វតំ តម្បន ព្រហ្មចរិយំ

តស្ស សុចិណ្ណស្ស អយំ វិបាកោ

ឥទ្ធី ជុតី ពល វីរិយូបបត្តិ

ឥទញ្ច មេ ធីរ មហាវិមានន្តិ។

(ប្រែថា ) ជនទាំង២នាក់ គឺខ្លួនយើងនិងភរិយារបស់យើង បានកើតក្នុងមនុស្សលោក ជាអ្នកមានសទ្ធាជាម្ចាស់នៃទាន ផ្ទះរបស់យើងមានសភាពជាអណ្ដូង ជាទីប្រជុំនៃសមណព្រាហ្មណ៍ៗ យើងក៏បានអង្គាសឱ្យឆ្អែតស្កប់ស្កល់ហើយ យើងឱ្យទានទាំងឡាយដោយគោរព ក្នុងមនុស្សលោកនោះគឺកម្រងផ្កា ១ គ្រឿងក្រអូប ១ គ្រឿងលាប ១ គ្រឿងប្រទីប ១ សេយ្យាទីដេកមានពូកកន្ទេល កម្រាលជាដើម ១ ទីលំនៅ ១ បាយ ១ គ្រឿងស្លៀកដណ្ដប់ ១ ទីដេក – អង្គុយ មានគ្រែតាំងជាដើម ១ ទឹក ១ ទាននោះជាវត្តរបស់យើង ទាននោះជាព្រហ្មចរិយរបស់យើង ឫទ្ធិគឺអានុភាពក្ដី ជុតីគឺរស្មីកាយក្ដី និងកម្លាំងកាយក្ដី និងសេចក្ដីព្យាយាមក្ដី និងកំណើតក្នុងពិភពនាគនេះក្ដី នេះជាផលរបស់ព្រហ្មចរិយនោះ ដែលយើងបានប្រព្រឹត្តធ្វើហើយដោយប្រពៃ ម្នាលបុរសជាអ្នកប្រាជ្ញនេះជាមហាវិមានរបស់យើង។

ព្រះគាថាដែលព្រះបាទវរុណនាគរាជ ពោលមកនេះ សំដៅយកទានជាវត្ត និងជាព្រហ្មចរិយរបស់ខ្លួន ព្រោះហេតុនោះបានជាអដ្ឋកថាចារ្យ លោកអធិប្បាយថា ទានឈ្មោះថាព្រហ្មចរិយដោយប្រការដូច្នេះឯង។

ម្យ៉ាងទៀត ទានប្រែថា ចេតនាជាហេតុបណ្ដាលឡើងនាំឱ្យ ៗ នូវទេយ្យធម៌ដល់អ្នកដទៃ បើនឹងចែកដោយប្រភេទទាននេះមាន៣ប្រការ គឺចាគចេតនាទាន ១ វិរតិទាន ១ ទេយ្យធម្មទាន ១។

ឯចាគចេតនាទាន ប្រែថាចេតនាជាគ្រឿងលះបង់នូវទេយ្យធម៌ដល់អ្នកដទៃ សមតាមព្រះបាលីក្នុងទានសូត្រ គម្ពីរអង្គុត្តរនិកាយ អដ្ឋកនិបាតថា << សទ្ធា ហិរិយំ កុសលញ្ចទានំ (ប្រែថា ) សទ្ធា គឺសេចក្ដីជឿក្ដី ហិរិ គឺសេចក្ដីខ្មាស បាបឬខ្ពើម បាបក្ដី កុសល គឺអំពើដែលល្អ ឬកុសលចិត្តក្ដី បានឈ្មោះថាទាន ចំណែកអដ្ឋកថា អធិប្បាយថា បុគ្គលឱ្យទានដោយសទ្ធាឯណា សទ្ធានោះបានឈ្មោះថាទាន បុគ្គលឱ្យទានដោយហិរិឯណា ហិរិនោះបានឈ្មោះថាទាន កុសលគឺអំពើដែលឥតមានទោសបានឈ្មោះថាទាន ចាគចេតនាទានមានសេចក្ដីអធិប្បាយដោយសង្ខេបដូច្នេះ។

ឯវិរតិទាន គឺការវៀរអំពើទុច្ចរិត មានសម្លាប់សត្វជាដើម បានខាងសីលទាំង៥ គឺវៀរសម្លាប់សត្វ ១ វៀរលួចទ្រព្យគេ ១ វៀរលួចប្រពន្ធកូនគេ ១ វៀរនិយាយពាក្យកុហក ១ វៀរផឹកទឹកស្រវឹងដែលជាទីតាំងនៃសេចក្ដីប្រមាទ ១។

ឯទេយ្យធម្មទាន បានខាងទេយ្យវត្ថុទាំង១០ មានបាយជាដើម ដូចមានព្រះគាថាថា ៖

អន្នំ បានំ វត្ថំ យានំ មាលា គន្ធំ វិលេបនំ

សេយ្យាវសថំ បទីបេយ្យំ ទានវត្ថូ ឥមេ ទស។

(ប្រែថា) ទានវត្ថុទាំង១០នេះ គឺបាយ ១ ទឹក ១ សំពត់ ១ យាន ១ កម្រងផ្កា ១ គ្រឿងក្រអូប ១ គ្រឿងលាប ១ ទីដេក ១ ទីលំនៅ ១ គ្រឿងប្រទីប ១។

ត្រង់ពាក្យថាបាយ សំដៅយកគ្រឿងស៊ី គឺខាទនីយនិងភោជនីយទាំងអស់។ ពាក្យថាទឹកសំដៅយកទឹកបាន ១ ទាំង៨ប្រការ មានទឹកបានដែលគេធ្វើដោយផ្លែស្វាយជាដើម។ ពាក្យថាសំពត់សំដៅយកសំពត់សម្រាប់ស្លៀកនិងសំពត់សម្រាប់ដណ្ដប់ជាដើម។ ពាក្យថា យាន សំដៅយកវត្ថុដែលញ៉ាំងដំណើរឱ្យសម្រេច មានរថនិងវហ៍ជាដើម មានស្បែកជើងជាទីបំផុត។ ពាក្យថាកម្រងផ្កាសំដៅយកផ្កាឈើទាំងអស់ ដែលផ្សេងគ្នាដោយក្លិន។ ពាក្យថាគ្រឿងក្រអូបសំដៅយកគន្ធជាតិទាំងអស់ និងគ្រឿងឧបករណ៍ដល់គ្រឿងក្រអូប ដែលគេកិនក្ដី មិនបានកិនក្ដី។ ពាក្យថា គ្រឿងលាប សំដៅយកវត្ថុសម្រាប់ធ្វើស្បែកខាងក្រៅឱ្យគួរជាទីត្រេកអរ។ ពាក្យថាទីដេកសំដៅយកវត្ថុដែលគួរជាទីដេក – អង្គុយ មានគ្រែតាំងចៀមព្រំជាដើម។ ពាក្យថាទីលំនៅសំដៅយកផ្ទះសម្បែងជាទីអាស្រ័យ សម្រាប់បន្ទោបង់នូវសេចក្ដីអន្តរាយ សេចក្ដីលំបាក មានខ្យល់និងកម្ដៅថ្ងៃជាដើម។ ពាក្យថាគ្រឿងប្រទីបសំដៅយកវត្ថុសម្រាប់ទំនុកបម្រុងដល់ប្រទីប មានអំបែងប្រទីបជាដើម។ ទានមាន៣ប្រការដូច្នេះឯង។

ម្យ៉ាងទៀតទៀននោះ លុះតែប្រកបដោយអង្គទាំង៦ ទើបមានផលច្រើន សមដោយព្រះបាលីពុទ្ធភាសិត ក្នុងគម្ពីរអង្គុត្តរនិកាយ ឆក្កនិបាត មានរឿងថា សម័យមួយព្រះដ៏មានព្រះភាគជាម្ចាស់ទ្រង់គង់នៅក្នុងវត្តជេតពន របស់អានាថបិណ្ឌិកសេដ្ឋី ទៀបក្រុងសាវត្ថី។

សម័យនោះឯង ឧបាសិកាឈ្មោះវេឡុកណ្ឌកីនន្ទមាតា កំពុងថ្វាយទានដែលប្រកបដោយអង្គទាំង៦ ដល់ភិក្ខុសង្ឃ មានព្រះសារីបុត្តនិងព្រះមោគ្គល្លានជាប្រធាន។

ព្រះដ៏មានព្រះភាគជាម្ចាស់ ទ្រង់មានទិព្វចក្ខុដ៏បរិសុទ្ធកន្លងហួសចក្ខុរបស់មនុស្សធម្មតាទ្រង់ឃើញឧបាសិកាឈ្មោះវេឡុកណ្ឌកីនន្ទមាតា កំពុងតែថ្វាយទានដែលប្រកបដោយអង្គទាំង៦ដល់ភិក្ខុសង្ឃ មានព្រះសារីបុត្តនិងព្រះមោគ្គល្លានជាប្រធាន លុះឃើញហើយក៏មានព្រះបន្ទូលត្រាស់ហៅភិក្ខុទាំងឡាយមកថា ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ ឥឡូវនេះឧបាសិកាឈ្មោះវេឡុកណ្ឌកីនន្ទមាតា កំពុងថ្វាយទានប្រកបដោយអង្គទាំង៦ដល់ភិក្ខុសង្ឃ មានសារីបុត្តនិងមោគ្គល្លានជាប្រធាន ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ ក៏ឯទានប្រកបដោយអង្គទាំង៦នោះ តើដូចម្ដេច ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ អង្គរបស់ទាយកគឺអ្នកឱ្យមាន៣អង្គរបស់បដិគ្គាហកគឺអ្នកទទួលមាន៣អង្គ ៣របស់ទាយកនោះ តើដូចម្ដេច ឥធភិក្ខវេ ទាយកោ បុព្វេវ ទានា សុមនោ ហោតិ ទទំ ចិត្តំ បសាទេតិ ទត្វា អត្តមនោ ហោតិ។ (ប្រែថា ) ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ ទាយកក្នុងលោកនេះ មានចិត្តត្រេកអរក្នុងកាលមុនឱ្យ ១ កំពុងឱ្យញ៉ាំងចិត្តឱ្យជ្រះថ្លា ១ ឱ្យរួចហើយមានចិត្តត្រេកអរទៀត ១ អង្គ៣របស់ទាយកដូច្នេះ។

អង្គ៣របស់បដិគ្គាហកនោះ តើដូចម្ដេច ឥធ ភិក្ខវេ បដិគ្គាហកា វីតរាគា វា ហោន្តិ រាគវិនយាយ វា បដិបន្នា វីតទោសា វា ហោន្តិ ទោសវិនយាយ វា បដិបន្នា វីតមោហា វា ហោន្តិ មោហវិនយាយ វា បដិបន្នា។ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ បដិគ្គាហកក្នុងសាសនានេះ មានរាគៈប្រាសហើយ (អស់រាគៈ ) ឬប្រតិបត្តិដើម្បីកម្ចាត់បង់នូវរាគៈ ១ មានទោសៈប្រាសហើយ ឬប្រតិបត្តិដើម្បីកម្ចាត់បង់នូវទោសៈ ១ មានមោហៈប្រាសហើយ ឬប្រតិបត្តិដើម្បីកម្ចាត់បង់នូវមោហៈ ១ អង្គ៣របស់បដិគ្គាហកដូច្នេះ។

ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ កាលបើទានប្រកបដោយអង្គទាំង៦យ៉ាងនេះហើយ បុគ្គលមិនអាចនឹងគណនាត្រារាប់បុណ្យថាប៉ុណ្ណេះប៉ុណ្ណោះបានឡើយ គឺថាបុណ្យច្រើនរាប់ពុំបាន។

ម្យ៉ាងទៀត ទានមាន២ប្រការគឺ បាដិបុគ្គលិកទាន ១ សង្ឃគតាទាន ១ បាដិបុគ្គលិកទាន ជាទានដែលគេឱ្យចំពោះបុគ្គលមួយៗតាមស្រឡាញ់ តាមគាប់ចិត្ត សង្ឃគតាទាន ជាទានដែលតាំងនៅក្នុងសង្ឃ គឺទានដែលគេឱ្យចំពោះសង្ឃមិនបានចំពោះបុគ្គលឡើយ។

ឯបាដិបុគ្គលិកទានមាន១៤ប្រការ សង្ឃគតាទានមាន៧ប្រការ សមដោយព្រះបាលីក្នុងទក្ខិណាវិភង្គសូត្រគម្ពីរមជ្ឈិមនិកាយ ឧបរិបណ្ណាសក មាននិទានថា សម័យមួយព្រះដ៏មានព្រះភាគទ្រង់គង់នៅក្នុងនិគ្រោធារាម ទៀបក្រុងកបិលវត្ថុក្នុងសក្កជនបទ។

គ្រានោះ នាងបជាបតិគោតមី នាំយកសំពត់ថ្មី១គូទៅថ្វាយព្រះដ៏មានព្រះភាគ លុះចូលទៅដល់ហើយក៏ក្រាបថ្វាយបង្គំព្រះដ៏មានព្រះភាគ រួចអង្គុយនៅក្នុងទីដ៏សមគួរ។

លុះនាងបជាបតិគោតមី អង្គុយនៅក្នុងទីដ៏សមគួរហើយ ក៏ក្រាបទូលព្រះដ៏មានព្រះភាគថា បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើន សំពត់ថ្មី១គូនេះខ្ញុំម្ចាស់រវៃខ្លួនឯង ត្បាញខ្លួនឯង ចំពោះថានឹងប្រគេនព្រះអង្គ សូមព្រះអង្គទទួលយកសំពត់នេះចុះ ដោយសេចក្ដីអនុគ្រោះដល់ខ្ញុំព្រះអង្គ។

ព្រះដ៏មានព្រះភាគ មានព្រះបន្ទូលនឹងនាងបជាបតិគោតមីថា បពិត្រព្រះនាងគោតមី ចូរព្រះនាងឱ្យដល់សង្ឃចុះ កាលបើព្រះនាងឱ្យដល់សង្ឃហើយ ក៏ឈ្មោះថាបូជាដល់តថាគតផង ដល់សង្ឃផង។

ព្រះនាងបជាបតិគោតមី ក្រាបបង្គំទូលយ៉ាងនេះជាគម្រប់២ដង ៣ដង ព្រះអង្គក៏មានព្រះបន្ទូលដូច្នោះដដែល។

ទើបព្រះអានន្ទជាម្ចាស់ ក្រាបទូលព្រះដ៏មានព្រះភាគថា សូមព្រះអង្គទទួលយកសំពត់ថ្មី១គូរបស់ព្រះនាងមហាបដាបតីគោតមីនោះទៅ ព្រោះថាព្រះនាងមហាបជាបតិគោតមី ជាព្រះមាតុច្ឆារបស់ព្រះអង្គ មានឧបការច្រើនដល់ព្រះអង្គ ជាអ្នកចិញ្ចឹមរក្សាថ្វាយទឹកក្សីរ ព្រោះថាកាលដែលព្រះមាតាព្រះអង្គសោយព្រះវិលាល័យទៅ មានតែព្រះនាងថ្វាយព្រះក្សីរ (បំដៅដោះ ) ព្រះអង្គ ចំណែកព្រះអង្គក៏មានឧបការច្រើនដល់ព្រះនាងដែរ លុះព្រះនាងអាស្រ័យនឹងព្រះអង្គហើយក៏បានដល់នូវព្រះពុទ្ធ ព្រះធម៌ ព្រះសង្ឃជាទីពឹង ព្រះនាងអាស្រ័យនិងព្រះអង្គហើយ ក៏វៀរសម្លាប់សត្វ វៀរលួចទ្រព្យគេ វៀរប្រព្រឹត្តខុសក្នុងកាម វៀរនិយាយពាក្យកុហក វៀរហេតុជាទីតាំងនៃសេចក្ដីប្រមាទ ព្រោះទឹកស្រវឹងគឺសុរានិងមេរ័យ (ហើយថែមទាំង ) ប្រកបដោយសេចក្ដីជ្រះថ្លាមិនញាប់ញ័រក្នុងព្រះពុទ្ធ ព្រះធម៌ ព្រះសង្ឃ និងប្រកបដោយសីលជាទីត្រេកអរនៃព្រះអរិយបុគ្គល ព្រះនាងអាស្រ័យនិងព្រះអង្គហើយ ក៏អស់សេចក្ដីសង្ស័យក្នុងកងទុក្ខនិងតណ្ហាជាហេតុឱ្យកើតទុក្ខ និងព្រះនិព្វាន ជាទីរលត់នៃកងទុក្ខ និងសេចក្ដីប្រតិបត្តិ ដំណើរទៅកាន់ព្រះនិព្វាន ជាទីរលត់នៃកងទុក្ខព្រះអង្គមានឧបការច្រើនដល់ព្រះនាងយ៉ាងនេះ។

ព្រះដ៏មានព្រះភាគទ្រង់ត្រាស់ថា ម្នាលអានន្ទ បុគ្គល (ជាកូនសិស្ស ) អាស្រ័យនឹងបុគ្គល (ជាអាចារ្យ ) ឯណាហើយបានដល់នូវព្រះពុទ្ធ ព្រះធម៌ ព្រះសង្ឃ ជាទីពឹង ហើយធ្វើអភិវាទនកម្ម(១) បច្ចុដ្ឋានកម្ម (២) អញ្ជលិកម្ម (៣) សាមីចិកម្ម (៤) ព្រមទាំងបូជាដោយបច្ច័យ៤ ចំពោះបុគ្គលនោះ (ដោយការតបគុណ ) តថាគតមិនបានពោលថា ធ្វើដោយល្អឡើយ។

ម្នាលអានន្ទ បុគ្គលអាស្រ័យនឹងបុគ្គលឯណាហើយ វៀរចាកវេរាទាំង៥ ហើយធ្វើអភិវាទន កម្មជាដើម ចំពោះបុគ្គលនោះ តថាគតមិនបានពោលថា ធ្វើដោយល្អឡើយ។

ម្នាលអានន្ទ បុគ្គលអាស្រ័យនឹងបុគ្គលឯណា ហើយប្រកបដោយសេចក្ដីជ្រះថ្លា មិនញាប់ញ័រក្នុងព្រះពុទ្ធ ព្រះធម៌ ព្រះសង្ឃ ប្រកបដោយសីលជាទីត្រេកអរនៃព្រះអរិយបុគ្គល ហើយធ្វើអភិវាទនកម្មជាដើម ចំពោះបុគ្គលនោះ តថាគតមិនបានពោលថា ធ្វើដោយល្អឡើយ។

ម្នាលអានន្ទ បុគ្គលអាស្រ័យនឹងបុគ្គលឯណា ហើយអស់សេចក្ដីសង្ស័យក្នុងអរិយសច្ចទាំង៤ ហើយធ្វើអភិវាទនកម្មជាដើម ចំពោះបុគ្គលនោះ តថាគតមិនបានពោលថា ធ្វើដោយល្អឡើយ។

ម្នាលអានន្ទ បាដិបុគ្គលិកទានមាន ១៤ ប្រការគឺ បុគ្គលឱ្យទានដល់ព្រះតថាគត ជាអរហន្តសម្មាសម្ពុទ្ធ ១ ដល់ព្រះបច្ចេកសម្ពុទ្ធ ១ ដល់ព្រះអរហន្តជាសាវករបស់ព្រះតថាគត ១ ដល់បុគ្គលដែលប្រតិបត្តិ ដើម្បីធ្វើឱ្យជាក់ច្បាស់នូវព្រះអរហត្តផល ១ ដល់ព្រះអនាគាមិបុគ្គល ១ ដល់បុគ្គលដែលប្រតិបត្តិដើម្បីធ្វើឱ្យជាក់ច្បាស់នូវអនាគាមិផល ១ ដល់ព្រះសកទាគាមិបុគ្គល ១ ដល់បុគ្គលដែលប្រតិបត្តិ ដើម្បីធ្វើឱ្យជាក់ច្បាស់នូវសកទាគាមិផល ១ ដល់ព្រះសោតាបន្នបុគ្គល ១ ដល់បុគ្គលដែលប្រតិបត្តិ ដើម្បីធ្វើឱ្យជាក់ច្បាស់នូវសោតាបត្តិផល ១ ដល់បុគ្គលខាងក្រៅព្រះពុទ្ធសាសនា តែមានសេចក្ដីនឿយណាយក្នុងកាម ១ ដល់បុថុជ្ជនមានសីលបរិសុទ្ធ ១ ដល់បុថុជ្ជនទ្រុស្តសីល១ ១ ឱ្យទានដល់សត្វតិរច្ឆាន។

ម្នាលអានន្ទ ឱ្យទានដល់សត្វតិរច្ឆាន បានអានិសង្ស (២) មួយរយអត្តភាព។

ឱ្យទានដល់មនុស្សបុថុជ្ជនទ្រុស្តសីល បានអានិសង្សមួយពាន់អត្តភាព។

ឱ្យទានដល់បុថុជ្ជនមានសីលបរិសុទ្ធ បានអានិសង្សមួយសែនអត្តភាព។

ឱ្យទានដល់បុគ្គលខាងក្រៅព្រះពុទ្ធសាសនា ដែលមានសេចក្ដីនឿយណាយក្នុងកាម បានអានិសង្សមួយសែនកោដិអត្តភាព។

ឱ្យទានដល់បុគ្គលដែលប្រតិបត្តិ ដើម្បីធ្វើឱ្យជាក់ច្បាស់នូវសោតាបត្តិផល បានអានិសង្សរាប់ពុំបាន ប្រមាណពុំអស់ឡើយ។

ចំណែកសោតាបន្នបុគ្គលក្ដី បុគ្គលដែលប្រតិបត្តិដើម្បីធ្វើឱ្យជាក់ច្បាស់នូវសកទាគាមិផលក្ដីព្រះសកទាគាមិបុគ្គលក្ដី បុគ្គលដែលប្រតិបត្តិដើម្បីធ្វើឱ្យជាក់ច្បាស់នូវអនាគាមិផលក្ដី ព្រះអនាគាមិបុគ្គលក្ដី បុគ្គលដែលប្រតិបត្តិ ដើម្បីធ្វើឱ្យជាក់ច្បាស់នូវអរហត្តផលក្ដី ព្រះអរហន្តជាសាវករបស់ព្រះតថាគតក្ដី ព្រះបច្ចេកសម្ពុទ្ធក្ដី ព្រះតថាគតជាព្រះអរហន្តសម្មាសម្ពុទ្ធក្ដី មិនបាច់និយាយឡើយ។

ម្នាលអានន្ទ ចំណែកសង្ឃគតាទាន មាន៧ប្រការ គឺបុគ្គលឱ្យទានដល់ឧភតោសង្ឃ១មានព្រះពុទ្ធអង្គជាប្រធាន ១ ដល់ឧភតោសង្ឃ ក្នុងកាលដែលតថាគតបរិនិព្វានទៅហើយ ១ ដល់ភិក្ខុសង្ឃ ១ ដល់ភិក្ខុនីសង្ឃ ១ ដល់បុគ្គលដែលគេឧទ្ទិស២យកអំពីឧភតោសង្ឃ ១ ដល់បុគ្គលដែលគេឧទ្ទិសយកអំពីភិក្ខុសង្ឃ ១ ឱ្យទានដល់បុគ្គលដែលគេឧទ្ទិសយកអំពីភិក្ខុនីសង្ឃ ១។

ម្នាលអានន្ទ លុះកាលជាអនាគតអង្វែងយូរទៅ មានតែគោត្រភូបុគ្គល ៣ ជាអ្នកទ្រុស្តសីលមានធម៌លាមក មានតែសំពត់កាសាវពស្ត្រព័ន្ធពទ្ធ បើមានគេឱ្យទានឧទ្ទិសសង្ឃ ក្នុងពួកបុគ្គលទ្រុស្តសីលទាំងនោះ គង់នៅមានផលច្រើន ម្នាលអានន្ទ តថាគតពោលថា សង្ឃគតាទាននោះមានផលច្រើនរាប់ពុំបាន ម្នាលអានន្ទ តថាគត មិនដែលពោលថាបាដិបុគ្គលិកទាន មានផលច្រើនជាងសង្ឃគតាទាន ដោយបរិយាយឯណាមួយឡើយ។

ម្នាលអានន្ទ ទក្ខិណាវិសុទ្ធ គឺការបរិសុទ្ធនៃទានមាន៤ប្រការ ទាយកតោ វិសុជ្ឈតិ នោ បដិគ្គាហកតោ គឺទានបរិសុទ្ធអំពីអ្នកឱ្យ មិនបរិសុទ្ធអំពីអ្នកទទួល ១ បដិគ្គាហកតោ វិសុជ្ឈតិ នោ ទាយកតោ ទានបរិសុទ្ធអំពីអ្នកទទួល មិនបរិសុទ្ធអំពីអ្នកឱ្យ ១ នេវ ទាយកតោ វិសុជ្ឈតិ នោ បដិគ្គាហកតោ ទានមិនបរិសុទ្ធអំពីអ្នកឱ្យផង មិនបរិសុទ្ធអំពីអ្នកទទួលផង ១ ទាយកតោ ចេវ វិសុជ្ឈតិ បដិគ្គាហកតោ ច ទានបរិសុទ្ធអំពីអ្នកឱ្យផង អំពីអ្នកទទួលផង ១។

ក៏ឯទានដែលបរិសុទ្ធអំពីអ្នកឱ្យ មិនបរិសុទ្ធអំពីអ្នកទទួលនោះ គឺអ្នកឱ្យមានសីលបរិសុទ្ធ មានធម៌ល្អ អ្នកទទួលទ្រុស្តសីល មានធម៌អាក្រក់។

ទានដែលបរិសុទ្ធអំពីអ្នកទទួល មិនបរិសុទ្ធអំពីអ្នកឱ្យនោះ គឺអ្នកឱ្យជាអ្នកទ្រុស្តសីល មានធម៌អាក្រក់ អ្នកទទួលជាអ្នកមានសីលបរិសុទ្ធ មានធម៌ល្អ។

ទានដែលមិនបរិសុទ្ធអំពីអ្នកឱ្យផង មិនបរិសុទ្ធអំពីអ្នកទទួលផងនោះ គឺអ្នកឱ្យក៏ជាអ្នកទ្រុស្តសីល មានធម៌អាក្រក់ អ្នកទទួលក៏ជាអ្នកទ្រុស្តសីល មានធម៌អាក្រក់ដូចគ្នា។

ទានដែលបរិសុទ្ធអំពីអ្នកឱ្យផង អំពីអ្នកទទួលផងនោះ គឺអ្នកឱ្យក៏ជាអ្នកមានសីលបរិសុទ្ធមានធម៌ល្អ អ្នកទទួលក៏ជាអ្នកមានសីលបរិសុទ្ធ មានធម៌ល្អដូចគ្នា ទាំងពីរខាង។

ចប់ទក្ខិណាវិភង្គសូត្រ។

ម្យ៉ាងទៀត ទានដែលបុគ្គលបានឱ្យដោយប្រពៃហើយ រមែងកើតមានអានិសង្ស៥ប្រការ ដល់បុគ្គលអ្នកឱ្យនោះមិនខាន ព្រោះហេតុនោះបានជាព្រះដ៏មានព្រះភាគ ទ្រង់សម្ដែងធម៌ទេសនាដល់សេនាបតីឈ្មោះថា សីហ មានក្នុងគម្ពីរអង្គុត្តរនិកាយ បញ្ចកនិបាតថា ទាយកោ សីហទានបតិ ពហុនោ ជនស្ស បិយោ ហោតិ មនាបោ។ល។ ឥទម្បិ សីហសន្ទិដ្ឋិកំ ទានផលំ។ ម្នាលសីហសេនាបតី បុគ្គលជាអ្នកឱ្យ ជាម្ចាស់នៃទាន រមែងជាទីស្រឡាញ់ ជាទីគាប់ចិត្តនៃជនច្រើនគ្នា ម្នាលសីហសេនាបតី នេះជាផលទានកើតមានក្នុងបច្ចុប្បន្ន ១។

បុន ច បរំ សីហ ទាយកំ ទានបតី សន្ដោ សប្បុរិសា ភជន្តិ។ល។ ឥទម្បិ សីហ សន្ទិដ្ឋិកំ ទានផលំ។ ម្នាលសីហសេនាបតី មួយវិញទៀត ពួកសប្បុរសដែលមានចិត្តស្ងប់រម្ងាប់ រមែងសេពគប់នូវបុគ្គលជាអ្នកឱ្យ ជាម្ចាស់នៃទាន ម្នាលសីហសេនាបតី នេះជាផលទានកើតមានក្នុងបច្ចុប្បន្ន ១។

បុន ច បរំ សីហ ទាយកស្ស ទានបតិនោ កល្យាណោ កិត្តិសទ្ទោ អព្ភុគ្គច្ឆតិ។ល។ ឥទម្បិ សីហ សន្ទិដ្ឋិកំ ទានផលំ។ ម្នាលសីហសេនាបតី មួយវិញទៀត កិត្តិសព្ទដែលល្អរបស់បុគ្គលដែលជាអ្នកឱ្យ ជាម្ចាស់នៃទាន រមែងផ្សាយទៅសព្វទិស ម្នាលសីហសេនាបតី នេះជាផលទានកើតមានក្នុងបច្ចុប្បន្ន ១។

បុន ច បរំ សីហ ទាយកោ ទានបតិ យញ្ញទេវ បរិសំឧបសង្កមតិ យទិ ខត្តិយបរិសំ យទិ ព្រាហ្មណបរិសំ យទិ គហបតិបរិសំ យទិ សមណបរិសំ វិសារទោ ឧបសង្កមតិ អមង្កុភូតោ។ល។ ឥទម្បិ សីហ សន្ទិដ្ឋិកំ ទានផលំ។ ម្នាលសីហសេនាបតី មួយវិញទៀត បុគ្គលជាអ្នកឱ្យ ជាម្ចាស់នៃទាន ទោះបីចូលទៅកាន់បរិសទ្យឯណាៗ គឺខត្តិយ បរិសទ្យក្ដី ព្រាហ្មណបរិសទ្យក្ដី គហបតិបរិសទ្យក្ដី សមណបរិសទ្យក្ដី រមែងជាអ្នកក្លៀវក្លា ឥតកោតញញើត មានមុខមិនឱនចុះ ម្នាលសីហសេនាបតី នេះជាផលទានកើតមានក្នុងបច្ចុប្បន្ន ១។

បុន ច បរំ សីហ ទាយកោ ទានបតិ កាយស្ស ភេទា បរម្មរណា សុគតឹ សគ្គំ លោកំ ឧបបជ្ជតិ។ល។ ឥទំសីហ សម្បរាយិកំ ទានផលំ។ ម្នាលសីហសេនាបតី បុគ្គលជាអ្នកឱ្យ ជាម្ចាស់នៃទាន កាលបើមានកាយបែកធ្លាយទៅហើយ ខាងមុខអំពីសេចក្ដីស្លាប់ ក៏រមែងចូលទៅកាន់លោក គឺស្ថានសួគ៌ជាសុគតិ ម្នាលសីហសេនាបតី នេះជាផលទានកើតមានក្នុងបរលោក ១។

មួយវិញទៀត ទានមាន២ប្រការ គឺអាមិសទាន ១ ធម្មទាន ១ សមដោយភាសិតដែលព្រះដ៏មានព្រះភាគ ទ្រង់សម្ដែងទុកមក មាននៅក្នុងគម្ពីរអង្គុត្តរនិកាយ ទុកនិបាតថាទ្វេមានិ ភិក្ខវេ ទានានិ កតមានិ ទ្វេ អាមិសទានញ្ច ធម្មទានញ្ច។ ឯតទគ្គំ ភិក្ខវេ ឥមេសំ ទ្វិន្នំ ទានានំ យទិទំ ធម្មទានំ។ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ ទានមាន២ប្រការ ឯទាន២ប្រការនោះតើដូម្ដេច ទាន២ប្រការនោះគឺ អាមិសទាន ១ ធម្មទាន ១ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ បណ្ដាទានទាំង២ប្រការនេះ ចំណែកធម្មទានប្រសើរជាងអាមិសទាន។

ឯអាមិសទាន គឺចេតនាជាគ្រឿងលះបង់នូវអាមិសវត្ថុ បានដល់បច្ច័យទាំង៤ គឺចីវរប្បច្ច័យ ១ បិណ្ឌបាតប្បច្ច័យ ១ សេនាសនប្បច្ច័យ ១ គិលានភេសជ្ជប្បច្ច័យ ១ ដ៏សមគួរតាមពុទ្ធានុញ្ញាត។

បុគ្គលដែលប្រកបដោយសទ្ធា បានធ្វើទានដោយបច្ច័យទាំង៤នោះ រមែងបានអានិសង្សផ្សេងៗ រមែងបានប្រយោជន៍និងសេចក្ដីសុខជាច្រើន ដូចមានវត្ថុនិទានថា ៖

អតីតេ ពារាណសិវាសី ឯកោ កុដុម្ពិកោ ក្នុងកាលដ៏ កន្លងទៅហើយ មានកុដុម្ពីមួយនាក់ នៅក្នុងនគរពារាណសី មានកាលមួយថ្ងៃត្រាច់ដើរទៅក្នុងព្រៃ បានចួបនឹងព្រះបច្ចេកពុទ្ធ១អង្គ កំពុងដេរចីវរ នៅខ្វះសំពត់មិនទាន់គ្រប់គ្រាន់ត្រង់អនុវាតបណ្ដោយ។

ឯកុដុម្ពីនោះ ក៏មានចិត្តជ្រះថ្លា ហើយយកសំពត់សម្រាប់បង់ករបស់ខ្លួន ប្រគេនទៅព្រះបច្ចេកពុទ្ធ។ ដោយអានុភាពនៃបុញ្ញកម្មនោះ បុរសនោះក៏បានទៅកើតក្នុងស្ថានតាវត្តិង្សទេវលោកបានសោយទិព្វសម្បត្តិជាយូរអង្វែង លុះច្យុតអំពីទេវលោកនោះមក ក៏បានមកកើតក្នុងត្រកូលអាមាត្យ នៅក្នុងទីចម្ងាយ១យោជន៍អំពីនគរពារាណសី បុរសនោះក៏មានវ័យវឌ្ឍនាការចម្រើនធំឡើង មានកាលមួយថ្ងៃ ជាថ្ងៃលេងនក្ខត្តឫក្ស បុរសនោះនិយាយនឹងមាតារបស់ខ្លួនថា បពិត្រអ្នកម៉ែ ចូរឱ្យសំពត់១មកខ្ញុំ ៗ នឹងទៅលេងនក្ខត្តឫក្សនឹងគេ មាតានោះក៏ឱ្យសំពត់ស្អាតមួយទៅ បុរសនោះនិយាយថាសំពត់នេះមានសាច់គ្រោតគ្រាតណាស់ខ្ញុំមិនយកទេ មាតាក៏ឱ្យសំពត់ដទៃទៀតបុរសនោះក៏មិនព្រមយកសំពត់នោះទៀត។ មាតាក៏និយាយថា ក្នុងផ្ទះយើងមិនមានសំពត់ឯណាល្អជាងសំពត់នេះទៀតទេ។ បុរសនោះនិយាយថា បើដូច្នោះខ្ញុំទៅស្វែងរកសំពត់គួរជាទីគាប់ចិត្តឱ្យបាន។ មាតានិយាយថា ម្នាលកូន ម្ដាយមិនស្អប់កូនទេ សព្វថ្ងៃនេះម្ដាយមានចិត្តចង់ឱ្យកូនឯងបានសោយរាជ្យក្នុងនគរពារាណសីនេះផង។ បុរសនោះក៏ថ្វាយបង្គំមាតាដើរចេញទៅ ហេតុតែមានកុសលរាសីអំពីបុព្វជាតិ ក៏ត្រូវមានកំណត់បុណ្យមកដាស់តឿន បុរសនោះដើរចូលទៅកាន់នគរពារាណសី ក៏ចូលទៅដេកទទូរលើផែនថ្មមង្គលសិលាក្នុងសួនឱទ្យាន។ កាលនោះ ជាថ្ងៃដែលព្រះរាជាក្នុងនគរពារាណសី ទ្រង់សោយព្រះទីវង្គតទៅបាន៧ថ្ងៃហើយ។ ពួកជនមានអមាត្យជាដើម នាំគ្នាធ្វើសរីរកិច្ចដល់ព្រះរាជាជាស្រេច ក៏ប្រឹក្សាគ្នាថា ឥឡូវព្រះរាជាមានតែព្រះរាជធីតា១ ឯព្រះរាជបុត្រពុំមានឡើយ ធម្មតាស្រុកនគរបើឥតមានស្ដេច នឹងមិនបានស្ថិតស្ថេរនៅឡើយ គឺថានឹងវិនាសទៅជាប្រាកដ ហើយក៏រៀបចំបុស្សរថ ទឹមសេះសិន្ធព៤ មានសម្បុរសដូចផ្កាកុមុទ ហើយយករាជកកុធភណ្ឌ១ទាំង៥ប្រការ តម្កល់ទុកលើរថ ហើយក៏លែងបុស្សរថទៅ។ ចំណែកបុស្សរថក៏ចេញទៅតាមទ្វារខាងកើត ហើយចូលទៅកាន់សួនឱទ្យាន ហើយប្រទក្សិណកុមារដែលដេកក្នុងទីនោះ ហើយឈប់នៅស្ងៀមបម្រុងប្រុងប្រៀបនឹងឱ្យកុមារឡើងជិះ។

ចំណែកបុរោហិតក៏បើកជាយសំពត់ដណ្ដប់ឡើង ហើយរមិលមើលផ្ទៃជើងសព្វគ្រប់ ហើយទាយថាបុរសនេះគួរនឹងសោយរាជ្យបាន ហើយក៏ប្រគំតូរ្យតន្រ្តីអស់វារៈ៣ដង។ លំដាប់នោះ កុមារបើកមុខឡើងសួរថា អ្នកទាំងឡាយនាំគ្នាមករកអ្វី ជនទាំងឡាយតបថា បពិត្រព្រះសម្មតិទេព ឥឡូវរាជសម្បត្តិធ្លាក់លើព្រះអង្គហើយ។ កុមារសួរថា ចុះព្រះរាជារបស់អ្នកទាំងឡាយទៅឯណា។ ព្រះរាជារបស់យើងខ្ញុំទាំងឡាយ ទ្រង់សោយព្រះទិវង្គតទៅហើយ។ សោយព្រះទីវង្គតទៅប៉ុន្មានថ្ងៃហើយ។ មកដល់ថ្ងៃនេះ៧ថ្ងៃហើយ។ ចុះព្រះរាជបុត្រីក្ដី ព្រះរាជធីតាក្ដី មិនមានទេឬ។ មានតែព្រះរាជធីតា ព្រះរាជបុត្រពុំមានទេ។ កុមារឆ្លើយថា បើដូច្នោះយើងនឹងសោយរាជ្យចុះ។ ជនទាំងនោះ ក៏ធ្វើមណ្ឌបសម្រាប់អភិសេកមួយរំពេច ហើយក៏រៀបចំអភិសេកក្នុងមណ្ឌបនោះ នាំយកសំពត់មានតម្លៃ១ពាន់កហាបណៈទៅថ្វាយ។ ព្រះរាជានោះមានព្រះបន្ទូលថា សំពត់នេះ ជាសំពត់មានសាច់គ្រោតគ្រាតណាស់ យើងមិនត្រូវការទេ អ្នកទាំងឡាយចូរយកកុណ្ឌីមាសមក យើងមុខជានឹងបានសំពត់ល្អ ហើយក៏ក្រោកឡើងយកព្រះហស្តកាន់ទឹកបាចសាចទៅក្នុងទិសខាងកើត។ ដើមកល្បព្រឹក្ស៨ដើមក៏ទម្លាយផែនដីតាន់ផុសឡើងភ្លាម។ ទិសខាងត្បូងក្ដី ខាងលិចក្ដី ខាងជើងក្ដី មានដើមកល្បព្រឹក្ស៨ដើមៗ ផុសឡើងដូចគ្នា។ មានដើមកល្បព្រឹក្ស៣២ដើម ផុសឡើងដោយប្រការដូច្នេះ។ សំពត់ក៏កើតឡើងបរិបូណ៌ ក្នុងដើមកល្បព្រឹក្សទាំងអម្បាលនោះ។ ព្រះរាជានោះក៏ទ្រង់ស្លៀកសំពត់ទិព្វ ១ ដណ្ដប់សំពត់ទិព្វ ១ ហើយទ្រង់ឱ្យទូងស្គរភេរីប្រកាសប្រាប់មនុស្សទាំងអស់នៅក្នុងដែនថា ពួកស្រ្តីក្នុងដែនព្រះបាទនន្ទរាជ កុំបាច់រវៃសូត្រអំបោះឡើយ ហើយទ្រង់ឱ្យលើកឆត្រឡើង ទ្រង់គង់លើកដំរីដ៏ប្រសើរ យាងចូលទៅកាន់ព្រះនគរ ទ្រង់ឡើងកាន់ប្រាសាទសោយសម្បត្តិដ៏ថ្កុំថ្កើង ទ្រង់រៀបចំដែនទាំងមូលឱ្យស្អាតល្អប្រហែលនឹងឧត្ដរកុរុទ្វីប ទ្រង់ព្រះរាជទានសំពត់ទិព្វដល់ពួកមនុស្ស ដែលមកទាំងអម្បាលម៉ាន លុះកាលជាចំណែកខាងក្រោយមក ទ្រង់មានសេចក្ដីនឿយណាយក្នុងឃរាវាស ហើយទ្រង់ព្រះផ្នួសជាមួយនឹងនាងទេវីជាអគ្គមហេសី ទ្រង់គង់នៅក្នុងសួនឱទ្យាន ក៏បានឈានសមាបត្តិ មានសភាពជាបុគ្គលមិនបានសាបសូន្យចាកឈាន លុះអស់ព្រះជន្មាយុទៅ ក៏បានទៅកើតក្នុងព្រហ្មលោកនាយ។ ព្រះបាទនន្ទរាជនោះ គឺព្រះមហាកស្សបត្ថេរ ក្នុងកាលឥឡូវនេះ។ ចំណែកខាងនាងទេវី គឺនាងភទ្ទាកាបិលានី ជាភរិយាព្រះថេរ ក្នុងកាលនៅជាគ្រហស្ថ។

រឿងព្រះបាទនន្ទរាជនេះ មានមកក្នុងអដ្ឋកថា សំសារមោចក បេតវត្ថុ។

សម្ដែងរឿងនេះ ដើម្បីញ៉ាំងសាធុជនឱ្យជ្រាប ក្នុងអានិសង្សចីវរទាន ដែលបុគ្គលបានធ្វើដល់ព្រះអរិយបុគ្គលជាបុញ្ញក្ខេត្តដ៏វិសេស។

មានរឿងមួយទៀតថា ក្នុងនគរសាវត្ថី មានធីតានៃនាយមាលាការម្នាក់ ជាស្រីមានរូបល្អ មានបញ្ញាច្រើន មានអាយុ១៦ឆ្នាំ។ មានកាលមួយថ្ងៃ នាងធីតានោះយកនំ៣ដុំដាក់ក្នុងច្រែងដែលសម្រាប់ដាក់ផ្កា ដើរទៅកាន់ច្បារផ្កា នាងក៏បានឃើញព្រះសាស្ដាព្រមទាំងព្រះភិក្ខុសង្ឃ កំពុងនិមន្តចូលទៅកាន់នគរដើម្បីបិណ្ឌបាត នាងក៏មានចិត្តត្រេកអរ យកនំទៅដាក់ក្នុងបាតព្រះសាស្ដា រួចហើយថ្វាយបង្គំ ញ៉ាំងបីតិមានព្រះពុទ្ធជាអារម្មណ៍ ឱ្យកើតឡើងហើយឈរនៅក្នុងទីដ៏សមគួរ។ ព្រះសាស្ដាទ្រង់រមិលមើលនាងធីតានោះ ទ្រង់ធ្វើព្រះភក្រ្តញញឹម ព្រះអានន្ទត្ថេរក្រាបទូលសួរអំពីហេតុដែលទ្រង់ញញឹម ព្រះអង្គមានព្រះបន្ទូលថា ម្នាលអានន្ទ នាងកុមារិកានេះនឹងបានជាអគ្គមហេសី នៃព្រះបាទកោសលរាជក្នុងថ្ងៃនេះ ដោយអំណាចផលទាននំនេះមិនខានឡើយ ហើយទ្រង់យាងចៀសចេញទៅ។ ក៏ឯនាងធីតានោះដើរចូលទៅកាន់ច្បារផ្កា ស្រែកច្រៀងបណ្ដើរ បេះផ្កាបណ្ដើរ។ ចួនជាក្នុងថ្ងៃនោះឯង ព្រះបាទកោសលរាជ ទ្រង់ច្បាំងគ្នានឹងព្រះបាទអជាតសត្តុរាជ ចាញ់ទ័ពព្រះបាទអជាតសត្តុរាជ ក៏រត់ចេញមក ទ្រង់គង់លើព្រះទីន័ងសេះបរមក បានឮសំឡេងនាងធីតានោះច្រៀង ក៏មានព្រះរាជហឫទ័យប្រតិពទ្ធ ទ្រង់យាងចូលទៅក្នុងច្បារផ្កា ទ្រង់ជ្រាបថានាងនោះមិនទាន់មានប្ដី ហើយទ្រង់ឱ្យនាងនោះឡើងជិះលើខ្នងសេះ មានពួកពលចោមរោមជាបរិវារ ហែហមចូលទៅកាន់ព្រះនគរ ទើបទ្រង់បញ្ជូននាងនោះឱ្យត្រឡប់ទៅកាន់ផ្ទះនៃត្រកូលរបស់ខ្លួនវិញ។ វេលាថ្ងៃរសៀលទ្រង់ឱ្យហែហមនាំយកអំពីត្រកូលនោះមកវិញ ដោយគ្រឿងសក្ការៈដ៏ថ្កុំថ្កើង ហើយទ្រង់អភិសេកលើគំនរកែវ តាំងជាមហេសីធំក្នុងព្រះនគរ។ ឯមហេសីនោះជាទីស្រឡាញ់ពេញព្រះហឫទ័យរបស់ព្រះរាជា ជាស្រ្តីស្និទ្ធស្នាលនឹងព្រះរត្នត្រ័យ មានព្រះពុទ្ធជាដើម មាននាមប្រាកដថា មល្លិកាទេវី។ រឿងមល្លិកាទេវីនេះ មានក្នុងអដ្ឋកថាកុម្មាស បិណ្ឌិយជាតក ក្នុងសត្តកនិបាត។ សម្ដែងរឿងនេះដើម្បីញ៉ាំងសាធុជនឱ្យជ្រាបក្នុងបិណ្ឌបាតទាន ដែលបុគ្គលបានធ្វើដល់ព្រះពុទ្ធជាម្ចាស់ ជាមហន្តអតុលខេត្ត។

មានរឿងមួយទៀតថា តេន ច សមយេន ធរមានក កស្សបពុទ្ធស្ស សាសនេ ឯកោ ថេរោ អរញ្ញវាសំ វសតិ។ សម័យនោះក្នុងសាសនា ព្រះពុទ្ធទ្រង់ព្រះនាម កស្សប ទ្រង់មានព្រះជន្មាយុគង់នៅឡើយ មានព្រះថេរ១អង្គគង់នៅក្នុងព្រៃជាវត្ត។ ព្រះបរមពោធិសត្វកើតក្នុងត្រកូលគហបតី ថ្ងៃមួយ ព្រះបរមពោធិសត្វចូលទៅកាន់ព្រៃដោយការងាររបស់ខ្លួន បានឃើញព្រះថេរនោះក៏ចូលទៅជិតថ្វាយបង្គំ ហើយរមិលមើលទីកន្លែងដែលព្រះថេរអង្គុយនិងចង្រ្កមជាដើម ហើយទូលសួរព្រះថេរថា លោកម្ចាស់មកគង់ក្នុងទីនេះឬអ្វី។ ព្រះថេរឆ្លើយថា អើ ឧបាសក អាត្មាមកនៅក្នុងទីនេះ។ ព្រះបរមពោធិសត្វគិតពិចារណាថា បើអាត្មាអញធ្វើបណ្ណសាលាប្រគេនលោកម្ចាស់ក្នុងទីនេះ យល់ជាការគួរប្រពៃណាស់ លុះគិតដូច្នោះហើយ ក៏លះបង់ការងាររបស់ខ្លួនចោលចេញ ចាត់ចែងគ្រឿងទព្វសម្ភារសាងជាបណ្ណសាលាមួយប្រក់ហើយស្រេច យកដីស្អិតមកលាបបូកជញ្ជាំង ហើយធ្វើឱ្យមានទ្វារបើកបិទចេញចូល ក្រាលដោយរនាបឈើ ហើយអង្គុយក្នុងទីដ៏សមគួរ ដោយសេចក្ដីត្រិះរិះថា លោកម្ចាស់នឹងប្រើប្រាស់បណ្ណសាលានេះឬក៏មិនប្រើប្រាស់ទេ។ គ្រានោះព្រះថេរលោកក៏និមន្តមកអំពីខាងក្នុងនៃស្រុក ហើយចូលទៅកាន់បណ្ណសាលាគង់នៅលើរនាបឈើ។ ឯឧបាសកគឺពោធិសត្វ ក៏មកថ្វាយបង្គំហើយអង្គុយជិតព្រះថេរៈ ទូលសួរថាលោកម្ចាស់ បណ្ណសាលានេះសប្បាយឬទេ។ ព្រះថេរៈឆ្លើយថា ម្នាលអ្នកមានមុខស្រស់បស់ បណ្ណសាលានេះសប្បាយណាស់ ហើយសមគួរដល់អ្នកបួសផង។ ឧបាសកទូលសួរថា លោកម្ចាស់មុខជានឹងគង់នៅក្នុងទីនេះឬអ្វី។ ព្រះថេរឆ្លើយថា អើឧបាសក មើលទៅអាត្មាប្រហែលជានៅក្នុងទីនេះហើយ។ ឧបាសកនោះដឹងច្បាស់ថាព្រះថេរៈទទួលនិមន្តហើយ ក៏និយាយប្ដេជ្ញានឹងព្រះថេរៈថា សូមលោកម្ចាស់និមន្តទៅកាន់ទ្វារផ្ទះខ្ញុំជានិច្ច ហើយសូមពរអំពីព្រះថេរៈថា សូមលោកម្ចាស់ប្រទានពរមួយដល់ខ្ញុំ។ ម្នាលឧបាសក ធម្មតាអ្នកបួសមានពរកន្លងអស់ហើយ គឺថាឥតមានពរអ្វីឡើយ។ បពិត្រលោកម្ចាស់ ពរណាដែលគួរ ពរណាដែលឥតទោស ខ្ញុំសូមពរនោះឯង។ ម្នាលឧបាសក អ្នកចូរនិយាយចុះ។ បពិត្រលោកម្ចាស់ មនុស្សទាំងឡាយរមែងប្រាថ្នាចង់ឱ្យលោកម្ចាស់និមន្តទៅក្នុងទីលំនៅរបស់ខ្លួន ក្នុងកិច្ចជាមង្គលក្ដី មិនមែនជាមង្គលក្ដី កាលបើលោកម្ចាស់មិននិមន្តទៅគេក៏ខឹង ព្រោះហេតុនោះបើទុកជាលោកម្ចាស់ទៅកាន់ទីដែលគេនិមន្តដទៃ ក៏សូមនិមន្តទៅកាន់ផ្ទះខ្ញុំ សម្រេចភត្តកិច្ចក្នុងផ្ទះខ្ញុំកុំខាន ព្រះថេរៈក៏ទទួលនិមន្តស្រេច។ ទើបឧបាសកនោះ យកកន្ទេលផែងទៅក្រាល យកគ្រែតាំងទៅរៀបចំក្នុងសាលា ហើយដាក់ភ្នាក់ដៃ តម្កល់ទុកក្បឿងសម្រាប់ជូតជើង ជីកស្រះបោក្ខរណី១ ធ្វើទីចង្រ្កម ១ យកដីខ្សាច់ទៅរោយរាយក្នុងទីនោះ កាលបើឃើញពួកសត្វម្រឹគមកត្រដុសជញ្ជាំងធ្វើដីស្អិតឱ្យធ្លាក់ចុះ ក៏យកឈើមានបន្លាមកធ្វើជារបងពទ្ធជុំវិញ កាលបើឃើញពួកសត្វម្រឹគចុះទៅក្នុងស្រះបោក្ខរណី ធ្វើទឹកឱ្យល្អក់វឹកវរ ក៏យកថ្មទៅរៀបក្នុងស្រះ យកឈើមានបន្លាមកធ្វើជារបងពទ្ធអំពីខាងក្រៅជុំវិញ ហើយដាំដើមត្នោតជាជួររៀបខាងក្នុងរបង កាលបើឃើញពួកសត្វម្រឹគចូលមកក្នុងទីចង្រ្កម ធ្វើទីកន្លែងរលីងស្អាតឱ្យខូចខាតកែវ ក៏ធ្វើរបងពទ្ធជុំវិញទីចង្រ្កម ហើយដាំដើមត្នោតជាជួររៀបខាងក្នុងរបង ឧបាសកញ៉ាំងអាវាសទានឱ្យសម្រេចយ៉ាងនេះហើយ ក៏ប្រគេនត្រៃចីវរចង្ហាន់បិណ្ឌបាត ថ្នាំកែរោគ ភាជនៈសម្រាប់ប្រើប្រាស់ ដែកស្វាន កាំបិតតូច កាំបិតសម្រាប់កាត់ក្រចក ម្ជុល ឈើច្រត់ ស្បែកជើង លក្កចាន់សម្រាប់ដាក់ទឹក ឆត្រ អំបែងប្រទីប វត្ថុសម្រាប់នាំបង់នូវមន្ទិលគឺច្រែះ ក្អែល បាត្រ សៀនទឹក សំពត់តម្រង ធម្មក្រក និងប្រគេនបរិក្ខារឯទៀតៗ ដែលជាគ្រឿងប្រើប្រាស់របស់អ្នកបួសដល់ព្រះថេរៈ។ បរិក្ខារអ្វីដែលពោធិសត្វមិនបានប្រគេនដល់ព្រះថេរៈនោះមិនមានឡើយ។ ពោធិសត្វនោះក៏រក្សានិច្ចសីល ធ្វើឧបោសថកម្មបម្រើព្រះថេរៈអស់មួយជីវិត។ ព្រះថេរៈក៏បានសម្រេចព្រះអរហត្ត ហើយបរិនិព្វានក្នុងទីនោះ។ ពោធិសត្វខំសាងសន្សំបុណ្យដរាបដល់អស់អាយុ បានទៅកើតក្នុងទេវលោក ច្យុតអំពីទេវលោកមកកាន់មនុស្សលោកវិញ បានមកកើតក្នុងក្រុងកុសាវតីរាជធានី បានសោយរាជ្យជាស្ដេច ទ្រង់ព្រះនាមថា មហាសុទស្សចក្រពត្តិនោះហោង។

អានិសង្សដែលកើតអំពីអាវាសទានជាដើម ដែលពោធិសត្វបានធ្វើមានសេចក្ដីអស្ចារ្យផ្សេងៗ ដូចមានក្នុងមហាសុទស្សនសូត្រ គម្ពីរទីឃនិកាយមហាវគ្គ។

សម្ដែងរឿងនេះ ដើម្បីញ៉ាំងសាធុជនឱ្យជ្រាប ក្នុងសេនាសនទាន ដែលបុគ្គលបានធ្វើដល់ភិក្ខុក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា ដែលមានសេចក្ដីប្រតិបត្តិ បែរមុខទៅរកមគ្គ-ផល ព្រះនិព្វាន។

មានរឿងមួយទៀតថា អតីតេ ពារាណសិយំ ឯកោ មធុវាណិជោ អាបណេ មធុំ វិក្កិណិ។ ក្នុងកាលដ៏កន្លងទៅហើយ ក្នុងនគរពារាណសី មាននាយឈ្មួញលក់ទឹកឃ្មុំម្នាក់ នៅលក់ទឹកឃ្មុំក្នុងរានផ្សារ។ គ្រានោះ មានព្រះបច្ចេកពុទ្ធមួយអង្គកើតរោគដំបៅ។ លំដាប់នោះ មានព្រះបច្ចេកពុទ្ធមួយអង្គទៀត ដើរស្វែងរកសូមទឹកឃ្មុំ ដើម្បីជាថ្នាំដល់ព្រះបច្ចេកពុទ្ធនោះ លោកចុះអំពីភ្នំគន្ធមាទន៍មកកាន់នគរពារាណសី។ មាននាងកុម្ភទាសីម្នាក់កំពុងដើរទៅកាន់កំពង់ស្ទឹង បានឃើញព្រះបច្ចេកពុទ្ធនោះ ទូលសួរតាមដំណើរ បានឮសេចក្ដីនោះសព្វគ្រប់ហើយ ក៏លាដៃឡើងចង្អុលបង្ហាញរានផ្សារលក់ទឹកឃ្មុំ និយាយថា លោកម្ចាស់ នាយឈ្មួញលក់ទឹកឃ្មុំគេនៅក្នុងទីឯណោះ សូមលោកម្ចាស់និមន្តទៅក្នុងទីនោះចុះ ហើយនាងក៏គិតពិចារណាថា បើនាយឈ្មួញគេមិនប្រគេនទឹកឃ្មុំដល់លោកម្ចាស់ទេ អាត្មាអញនឹងទៅក្នុងទីនោះ យកទឹកឃ្មុំប្រគេនលោកម្ចាស់ឱ្យបាន ហើយចាំស្វែងរកទ្រព្យជាតម្លៃឱ្យគេជាខាងក្រោយវិញ ហើយក៏ទៅឈរចាំក្នុងទីនោះ។ ព្រះបច្ចេកពុទ្ធក៏និមន្តទៅក្នុងទីនោះឯង។ នាយឈ្មួញបានឃើញព្រះបច្ចេកពុទ្ធនោះហើយ ក៏មានចិត្តត្រេកអរប្រគេនទឹកឃ្មុំត្រាតែពេញបាត្រ លុះឃើញទឹកឃ្មុំហូរហៀរកំពប់អំពីមាត់បាត្រធ្លាក់មកលើផែនដី ក៏រឹងរឹតតែមានសេចក្ដីជ្រះថ្លាឡើង តាំងសេចក្ដីប្រាថ្នាថា បពិត្រលោកម្ចាស់ ដោយអំណាចបុញ្ញកម្មនេះ ខ្ញុំម្ចាស់សូមឱ្យបានជាស្ដេចឯករាជក្នុងជម្ពូទ្វីប ម្យ៉ាងទៀតខ្ញុំម្ចាស់សូមឱ្យមានអំណាចផ្សាយទៅក្នុងអាកាស១យោជន៍ ក្នុងផែនដី១យោជន៍។ ព្រះបច្ចេកពុទ្ធមានព្រះពុទ្ធដីកាថា ម្នាលឧបាសក ផលនៃសេចក្ដីប្រាថ្នារបស់អ្នក ចូរសម្រេចយ៉ាងនេះចុះ ហើយក៏និមន្តត្រឡប់ទៅភ្នំគន្ធមាទន៍វិញ។ ឯនាងកុម្ភទាសីនោះ បានឃើញព្រះបច្ចេកពុទ្ធនោះហើយ ទូលសួរថាលោកម្ចាស់បានទឹកឃ្មុំឬទេ។ ព្រះបច្ចេកពុទ្ធប្រាប់ថា អើនាងអាត្មាបានទឹកឃ្មុំហើយ នាយឈ្មួញនោះគេប្រគេនដល់អាត្មាហើយ គេប្រាថ្នាជាស្ដេចឯករាជក្នុងជម្ពូទ្វីប។ នាងកុម្ភទាសីនោះ លុះបានឮពាក្យនោះហើយ ក៏ប្រាថ្នាជាអគ្គមហេសីនៃស្ដេចនោះ។ បណ្ដាជនទាំង២នោះ នាយឈ្មួញលក់ទឹកឃ្មុំបានជាអសោកកុមារ ជាព្រះរាជបុត្រច្បងបង្អស់នៃព្រះរាជបុត្រទាំង១០១ របស់ព្រះបាទពិន្ទុសាររាជ ក្នុងក្រុងបាដលិបុត្រ លុះអំណើះអត់អំពីព្រះបិតាទៅហើយ ក៏សម្លាប់ប្អូនៗទាំងអស់ចោលចេញ ទុកតែតិស្សកុមារមួយដែលមានមាតាជាមួយគ្នា ហើយបានគ្រប់គ្រងរាជសម្បត្តិ ដោយពុំទាន់បានអភិសេកអស់៤ឆ្នាំ ទើបបានរាជាភិសេកជាឯករាជក្នុងសកលជម្ពូទ្វីប ក្នុងរវាងពុទ្ធសករាជ២១៨ ឆ្នាំ គិតអំពីបរិនិព្វាននៃព្រះបរមសាស្ដាមក។ រាជឫទ្ធិទាំងអម្បាលនេះក៏មកដល់ព្រះរាជានោះ ដោយអានុភាពនៃអភិសេក។ សេចក្ដីថារាជឫទ្ធិទាំងឡាយដែលស្ដេចត្រូវបានដោយអានុភាពនៃបុណ្យ រមែងមកដោយអានុភាពនៃអភិសេក ដែលសម្រេចមកអំពីបយោគសម្បត្តិ ប្រៀបដូចគុណវិសេសទាំងឡាយមានបដិសម្ភិទាជាដើម រមែងមកជាមួយនឹងអរហត្តមគ្គ។ គឺអំណាចប្រព្រឹត្តទៅបាន១យោជន៍ក្នុងផែនដី ១យោជន៍ក្នុងអាកាស។ ពួកទេវតានាំយកទឹក១៦ក្អមអំពីអនោតត្តស្រះមកថ្វាយសព្វៗថ្ងៃ នាំយកឈើស្ទន់ជាវិការនៃវល្លិម្លូព្រៃ ដែលទន់ស្និទ្ធមានរសល្អ និងផ្លែស្រម៉ជាថ្នាំ ផ្លែកន្ទួតព្រៃជាថ្នាំ និងផ្លែស្វាយទុំមានសម្បុរសដូចមាស បរិបូណ៌ដោយក្លិននិងរស អំពីព្រៃហិមពាន្តមកថ្វាយសព្វៗថ្ងៃ។ មួយវិញទៀត ពួកទេវតានាំយកសំពត់សម្រាប់ស្លៀក សម្រាប់ដណ្ដប់មានពណ៌៥ និងសំពត់មានពណ៌លឿង និងសំពត់សម្រាប់ជូតដៃ នឹងទឹកទិព្វអំពីវិមានទេវតា ដែលតាំងនៅទៀបឆទ្ទន្តស្រះមកថ្វាយសព្វៗថ្ងៃ។ ពួកនាគរាជនាំយកគ្រឿងក្រអូបសម្រាប់ងូត គ្រឿងក្រអូបសម្រាប់លាប និងសំពត់ផ្កាម្លិះ១ គេមិនត្បាញដោយសូត្រ (២) ដើម្បីជាសំពត់ដណ្ដប់ និងថ្នាំសម្រាប់លាបភ្នែកមានតម្លៃច្រើនអំពីពិភពនាគ មកថ្វាយសព្វៗថ្ងៃ ពួកសត្វសេកនាំយកស្រូវសាលីកើតឯងក្នុងឆទ្ទន្តស្រះចំនួន៩ពាន់រទេះ (៣) មកថ្វាយសព្វៗថ្ងៃ ។ ពួកកណ្ដុរនាំគ្នាបកស្រូវសាលីទាំងនោះធ្វើជាអង្ករ មិនឱ្យមានអង្កាមនិងកុណ្ឌក។ អង្ករនោះមិនមានអង្ករបាក់មួយគ្រាប់ឡើយ។ ពួកមេឃ្មុំនាំគ្នាមកធ្វើទឹកឃ្មុំក្នុងទីជិតបង្កើយ។ ពួកខ្លាឃ្មុំនាំគ្នាពុសឧសក្នុងរោងជាងដែក។ ពួកសត្វករវិកនាំគ្នាមកថ្ងួចហួចយំប្រគំថ្វាយព្រះរាជា ប្រៀបដូចបុគ្គលអ្នកធ្វើពលីកម្មនៅក្នុងដែនជាប្រក្រតី។

នាយឈ្មួញលក់ទឹកឃ្មុំនោះ បានជាអសោកធម្មរាជប្រកបដោយរាជឫទ្ធិទាំងអម្បាលនេះ ដោយអំណាចឱ្យទានទឹកឃ្មុំសម្រាប់ជាភេសជ្ជដោយប្រការដូច្នេះ។ ឯនាងកុម្ភទាសីនោះ បានជាអគ្គមហេសីទ្រង់ព្រះនាម អសន្ធិមិត្តា របស់ព្រះបាទអសោកធម្មរាជនោះ។ បានឮថាសន្លាក់ដៃ – ជើងរបស់នាងអសន្ធិមិត្តានោះស្មើរលីងស្អាត ឥតមានប្រាកដដូចជនដទៃឡើយ វៀរលែងតែកាលដែលនាងបត់ចូល ដោយអានិសង្សនៃបុញ្ញកិរិយាវត្ថុ គឺសេចក្ដីខ្វល់ខ្វាយចង្អុលប្រាប់រានផ្សារលក់ទឹកឃ្មុំនោះឯង ព្រោះហេតុនោះបានជាគេថ្វាយព្រះនាមថា នាងអសន្ធិមិត្តា។

រឿងអសោកធម្មរាជនេះ មានមកក្នុងគម្ពីរទាំងឡាយមានគម្ពីរមហាវង្សជាដើម។ សម្ដែងរឿងនេះ ដើម្បីញ៉ាំងសាធុជនឱ្យជ្រាបក្នុងគិលានភេសជ្ជទាន ដែលបុគ្គលបានធ្វើដល់ព្រះអរិយបុគ្គល ជាបុញ្ញក្ខេត្តដ៏វិសេស។

ឯវំ ចតុបច្ចយទាយកោ សុខំ វិន្ទតំ តស្មា ទានំ សយម្បិ បវត្តេតព្វំ។ បុគ្គលអ្នកឱ្យបច្ច័យ៤រមែងបានសេចក្ដីសុខដោយប្រការដូច្នេះ ព្រោះហេតុនោះ អ្នកមានប្រាជ្ញាគួរញ៉ាំងទានឱ្យប្រព្រឹត្តទៅដោយខ្លួនឯង។

ចប់អាមិសទានដោយសង្ខេបតែប៉ុណ្ណេះ។

ឯធម្មទាន គឺការឱ្យទានធម៌ដល់អ្នកដទៃបានសេចក្ដីថា បង្ហាត់បង្រៀនធម៌ដល់អ្នកដទៃ សម្ដែងធម៌ដល់អ្នកដទៃ សមតាមពាក្យអដ្ឋកថាចារ្យលោកសម្ដែង ទុកក្នុងអដ្ឋកថាអង្គុត្តរនិកាយទុកនិបាតថា

ធម្មទានន្តិ ឥធេកច្ចោ អមតប្បត្តិប្បដិបទំ កថេត្វា ទេតិ ឥទំ ធម្មទានំ នាម បុគ្គលពួក១ក្នុងលោកនេះ សម្ដែងសេចក្ដីប្រតិបត្តិជាគ្រឿងដល់ព្រះនិព្វានឱ្យដល់អ្នកដទៃ នេះហៅថាធម្មទាន។

ក្នុងអដ្ឋកថា ឥតិវុត្តកថា បុគ្គលពួក១ក្នុងលោកនេះ ចែកកុសលកម្មបថនិងអកុសលកម្មបថ ដូច្នេះថា << ធម៌នេះជាកុសល ធម៌នេះជាអកុសល ធម៌នេះប្រកបដោយទោស ធម៌នេះមិនមានទោស ធម៌នេះអ្នកប្រាជ្ញតិះដៀល ធម៌នេះអ្នកប្រាជ្ញសរសើរ ធម៌នេះបើបុគ្គលធ្វើឱ្យបរិបូណ៌ហើយ សមាទានយកហើយ រមែងប្រព្រឹត្តទៅដើម្បីសេចក្ដីសាបសូន្យ ដើម្បីសេចក្ដីទុក្ខ ធម៌នេះប្រព្រឹត្តទៅដើម្បីប្រយោជន៍ ដើម្បីសេចក្ដីសុខ ហើយសម្ដែងកម្មនិងផលនៃកម្មឱ្យប្រាកដក្នុងលោកនេះនិងលោកខាងមុខ ហាក់ដូចជាចង្អុលប្រាប់ដោយជាក់ច្បាស់ នឹងសម្ដែងធម៌ញ៉ាំងជនដទៃ ឱ្យងាកបែរចេញអំពីអកុសលធម៌ តម្កល់នៅក្នុងកុសលធម៌ នេះហៅថា ធម្មទាន។

ម្យ៉ាងទៀត បុគ្គលឯណាសម្ដែងសច្ចៈទាំង៤ថា << ធម៌នេះបុគ្គលគួរត្រាស់ដឹង ធម៌នេះបុគ្គលគួរកំណត់ដឹង ១ ធម៌នេះបុគ្គលគួរលះបង់ (២) ធម៌នេះបុគ្គលគួរធ្វើឱ្យជាក់ច្បាស់ (៣) ធម៌នេះបុគ្គលគួរចម្រើន (៤) និងសម្ដែងធម៌ គឺសេចក្ដីប្រតិបត្តិដើម្បីបានព្រះនិព្វាន នេះហៅថា ធម្មទានជាកំពូល។

ម្យ៉ាងទៀត បុគ្គលដែលអាស្រ័យនូវវិវដ្ដគាមិធម្មទាន រមែងរួចចាកសេចក្ដីវិនាសទាំងពួង រមែងប្រព្រឹត្តកន្លងនូវវដ្ដទុក្ខទាំងអស់។ ចំណែកលោកិយធម្មទាន ជាហេតុនៃទានទាំងពួង ជាមូលនៃសម្បត្តិទាំងពួង។ ម្យ៉ាងទៀត បណ្ដាទានទាំងនេះ អភយទានសង្រ្គោះដោយធម្មទានដែរ។ ក្នុងអដ្ឋកថាមង្គលសូត្រថា ការសម្ដែងធម៌ដែលព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធទ្រង់ជ្រាបច្បាស់ ជាធម៌នាំឱ្យអស់ទៅនៃសេចក្ដីទុក្ខ នាំមកនូវសេចក្ដីសុខ ក្នុងឥធលោកនិងបរលោក ដោយសេចក្ដីប្រាថ្នានូវប្រយោជន៍ដល់អ្នកដទៃ ហៅថា ធម្មទាន។

ម្យ៉ាងទៀត ធម្មទានជាទានប្រសើរថ្លៃថ្លា ព្រោះឈ្នះអស់អាមិសទានទាំងពួង។ ព្រោះហេតុនោះ បានជាព្រះដ៏មានព្រះភាគ ទ្រង់សម្ដែងធម៌ដល់សក្កទេវរាជជាធំជាងទេវតា ក្នុងតណ្ហាវគ្គនៃគម្ពីរធម្មបទថា ៖

សព្វ ទានំ ធម្មទានំ ជិនាតិ សព្វរសំ ធម្មរសោ ជំនាតិ សព្វរតឹ ធម្មរតិ ជំនាតិ តណ្ហក្ខយោ សព្វ ទុក្ខំ ជំនាតិ។

ធម្មទានឈ្នះអស់ទានទាំងពួង រសធម៌ឈ្នះអស់រសទាំងពួង សេចក្ដីត្រេកអរក្នុងធម៌ឈ្នះអស់សេចក្ដីត្រេកអរទាំងពួង សេចក្ដីអស់ទៅនៃតណ្ហា ឈ្នះអស់ទុក្ខទាំងពួង។ អដ្ឋកថាអធិប្បាយថា បើបុគ្គលឱ្យចីវរដែលល្អដូចបណ្ដូលចេក ដល់ព្រះពុទ្ធ ព្រះបច្ចេកពុទ្ធនិងព្រះខីណាស្រព ដែលប្រជុំគ្នាត្រៀបត្រាឥតមានចន្លោះ ក្នុងផ្ទៃចក្កវាឡរហូតដល់ព្រហ្មលោក នៅក្នុងទីសមាគមនោះ មានធម្មកថិកអង្គណាមួយ ធ្វើអនុមោទនាដោយគាថា៤បាទ ក៏ប្រសើរជាងចីវរទាននោះ។ ឯចីវរទាននោះ មិនបាន១ចម្រៀកនៃគាថានោះ ដែលគេច្រៀកជា១៦ចម្រៀក១៦ដង។ ការសម្ដែងធម៌ក្ដី ការបង្រៀនធម៌ក្ដី ការស្ដាប់ធម៌ក្ដី ជាការប្រសើរយ៉ាងនេះឯង។ ការស្ដាប់ធម៌នោះ បើបុគ្គលឯណាបានផ្ដួចផ្ដើមធ្វើហើយ អានិសង្សច្រើននឹងមានដល់បុគ្គលនោះមិនខាន។ ធម្មទានដោយហោចទៅគ្រាន់តែបុគ្គលធ្វើដោយអនុមោទនាដោយគាថា៤បាទ ក៏នៅតែប្រសើរជាងទានដែលបុគ្គលយកចង្ហាន់បិណ្ឌបាតដ៏ឧត្ដម ដាក់ពេញក្នុងបាត្រ ហើយឱ្យដល់បរិសទ្យមានសភាពដូច្នោះផង១ ជាងភេសជ្ជទានដែលបុគ្គលយកសប្បិនិងប្រេងជាដើម ដាក់ពេញក្នុងបាត្រហើយឱ្យដល់បរិសទ្យមានសភាពដូច្នោះផង ជាងសេនាសនទានដែលបុគ្គលកសាងវិហារ ដូចយ៉ាងមហាវិហារ កសាងប្រាសាទដូចយ៉ាងលោហប្រាសាទរាប់សែនមិនតែមួយ ហើយឱ្យដល់បរិសទ្យមានសភាពដូច្នោះផង ជាងបរិច្ចាគដែលអនាថបិណ្ឌិកសេដ្ឋី ធ្វើប្រារព្ធនូវវិហាររបស់ខ្លួនផង។ ព្រោះហេតុអ្វី។ ព្រោះថាបុគ្គលធ្វើបុណ្យមានសភាពដូច្នោះ លុះតែបានស្ដាប់ធម៌ហើយទើបធ្វើ បើមិនបានស្ដាប់ធម៌ទេ មិនបានធ្វើឡើយ។

សេចក្ដីពិតថា សត្វទាំងឡាយបើមិនបានស្ដាប់ធម៌ហើយ សូម្បីតែបបរមួយបោយក្ដី បាយមួយវែកក្ដី ក៏មិនអាចនឹងធ្វើទៅជាទានបានឡើយ។ ធម្មទានបានឈ្មោះថា ប្រសើរជាងទានទាំងពួងដោយហេតុនេះឯង។

ម្យ៉ាងទៀត លើកលែងតែព្រះពុទ្ធនិងព្រះបច្ចេកពុទ្ធចេញ ព្រះថេរៈទាំងឡាយ មានព្រះសារីបុត្តជាដើម ដែលប្រកបដោយបញ្ញាអាចនឹងរាប់តំណក់ទឹក គឺគ្រាប់ភ្លៀងដែលធ្លាក់ចុះអស់កល្បទាំងមូល ក៏មិនអាចនឹងត្រាស់ដឹង នូវផលមានសោតាបត្តិផលជាដើមបានឡើយ លុះតែបានស្ដាប់ធម៌ដែលព្រះថេរៈទាំងឡាយ មានអស្សជិត្ថេរជាដើមលោកសម្ដែងហើយ ទើបធ្វើឱ្យជាក់ច្បាស់នូវសោតាបត្តិផលបាន បានធ្វើឱ្យជាក់ច្បាស់នូវសាវកបារមីញាណ ដោយធម្មទេសនារបស់ព្រះសាស្ដា។ ធម្មទានបានឈ្មោះថាប្រសើរដោយហេតុនេះឯង។ ព្រោះហេតុនោះបានជាព្រះដ៏មានព្រះភាគសម្ដែងថា ធម្មទានឈ្នះអស់ទានទាំងពួង។

ម្យ៉ាងទៀត រសទាំងពួងមានរសនៃខន្ធជាដើមក្ដី រសនៃសុធាភោជនរបស់ទេវតាយ៉ាងឧក្រិដ្ឋក្ដី ជាបច្ច័យនាំឱ្យលិចនៅត្រដាបត្រដួសក្នុងសង្សារវដ្ឋ ហើយសោយនូវសេចក្ដីទុក្ខជាច្រើន។ ចំណែករសនៃធម៌ ពោលគឺពោធិបក្ខិយធម៌ទាំង៣៧ក្ដី លោកុត្តរធម៌ទាំង៩ក្ដី ប្រសើរជាងរសទាំងពួង ព្រោះហេតុនោះបានជាព្រះដ៏មានព្រះភាគសម្ដែងថា រសនៃធម៌ឈ្នះអស់រសទាំងពួង។

ម្យ៉ាងទៀត សេចក្ដីត្រេកអរមានប្រភេទច្រើន គឺសេចក្ដីត្រេកអរនឹងកូនប្រុស ត្រេកអរនឹងកូនស្រី ត្រេកអរនឹងស្រី ត្រេកអរនឹងល្បែង មានរបាំនិងចម្រៀងជាដើម សេចក្ដីត្រេកអរនោះ ក៏សុទ្ធតែជាបច្ច័យនាំសត្វឱ្យលិចទៅ ត្រដាសត្រដួសក្នុងសង្សារវដ្ដ ហើយសោយនូវសេចក្ដីទុក្ខជាច្រើន។ ចំណែកសេចក្ដីត្រេកអរគឺបីតិ ដែលកើតឡើងក្នុងចិត្តនៃបុគ្គលអ្នកសម្ដែងធម៌ក្ដី អ្នកស្ដាប់ធម៌ក្ដី នាំឱ្យកើតសេចក្ដីអណ្ដែតអណ្ដូង លន្លង់លន្លោចចិត្តក៏មាន នាំឱ្យស្រែកហៀរហូរទឹកភ្នែកក៏មាន នាំឱ្យព្រឺព្រួចរោមក៏មាន សេចក្ដីត្រេកអរគឺបីតិនោះ អាចធ្វើនូវទីបំផុតនៃសង្សារវដ្ដបាន មានព្រះអរហត្តជាទីបំផុតកិច្ច សេចក្ដីត្រេកអរក្នុងធម៌បែបនេះ ឈ្មោះថាប្រសើរជាងសេចក្ដីត្រេកអរទាំងពួង។ ព្រោះហេតុនោះ បានជាព្រះដ៏មានព្រះភាគទ្រង់សម្ដែងថា សេចក្ដីត្រេកអរក្នុងធម៌ ឈ្នះអស់សេចក្ដីត្រេកអរទាំងពួង។

ម្យ៉ាងទៀត សេចក្ដីអស់ទៅនៃតណ្ហា បានខាងព្រះអរហត្តដែលកើតឡើងក្នុងទីបំផុតនៃកិរិយាអស់ទៅនៃតណ្ហា ឯព្រះអរហត្តនោះឈ្មោះថាប្រសើរជាងធម៌ទាំងពួង។ ព្រោះហេតុនោះបានជាព្រះដ៏មានព្រះភាគទ្រង់សម្ដែងថា សេចក្ដីអស់ទៅនៃតណ្ហាឈ្នះអស់ទុក្ខទាំងពួង។

មួយវិញទៀត បុគ្គលអ្នកសម្ដែងធម៌ ត្រូវមានចិត្តទន់ផ្សាយនូវប្រយោជន៍ដល់អ្នកស្ដាប់ មិនត្រូវគោរពក្នុងលាភឡើយ។ ព្រោះថាធម្មទានមិនមានផលច្រើនដល់បុគ្គលអ្នកសម្ដែង ដែលគោរពក្នុងលាភនោះឡើយ។ ព្រោះហេតុនោះបានជាព្រះអដ្ឋកថាចារ្យពោលទុកក្នុងអដ្ឋកថាសង្គីតិសូត្រថា អ្នកសម្ដែងធម៌ពួកមួយចង់ឱ្យតែគេស្គាល់ខ្លួនថាជាធម្មកថិក ហើយមានសេចក្ដីគោរពក្នុងលាភ សម្ដែងធម៌ដល់អ្នកដទៃ ធម្មទាននោះមិនមានផលច្រើនឡើយ។ អ្នកសម្ដែងធម៌ពួកមួយមិនប្រាថ្នាលាភសក្ការៈ ហើយសម្ដែងធម៌ដែលខ្លួនចេះចាំស្ទាត់ដល់អ្នកដទៃ ធម្មទាននេះឈ្មោះថាទេសនាមយបុញ្ញកិរិយាវត្ថុប្រែថា អំពើបុណ្យសម្រេចមកអំពីការសម្ដែងធម៌។

មួយវិញទៀត បុគ្គលអ្នកសម្ដែងធម៌ ត្រូវតម្កល់ធម៌៥ប្រការទុកក្នុងខ្លួន។ សមតាមព្រះពុទ្ធភាសិតដែលទ្រង់សម្ដែងទុក ក្នុងគម្ពីរអង្គុត្តរនិកាយ បញ្ចកនិបាតថា ម្នាលអានន្ទ ការសម្ដែងធម៌ដល់អ្នកដទៃមិនងាយឡើយ ម្នាលអានន្ទបុគ្គលអ្នកសម្ដែងធម៌ដល់អ្នកដទៃ គួរតម្កល់ធម៌៥ប្រការទុកក្នុងចិត្ត ហើយទើបសម្ដែងធម៌ដល់អ្នកដទៃបាន។ ធម៌៥ប្រការនោះគឺអ្វីខ្លះ ?

អនុបុព្វិកថំ កថេស្សាមីតិ បរេសំ ធម្មោ ទេសេតព្វោ ត្រូវសម្ដែងធម៌ដល់អ្នកដទៃ ដោយគិតថា << អាត្មាអញនឹងសម្ដែងធម្មកថាជាលំដាប់ គឺសីលជាលំដាប់នៃទាន ស្ថានសួគ៌ជាលំដាប់នៃសីលជាដើម និងសម្ដែងធម្មកថា សមគួរដល់សូត្រនិគាថានោះៗ ១។ បរិយាយំ ទស្សាមិ១ កថំ កថេស្សាមីតិ បរេសំ ធម្មោ ទេសេតព្វោ ត្រូវសម្ដែងធម៌ដល់អ្នកដទៃដោយគិតថា << អាត្មាអញនឹងចង្អុលប្រាប់ហេតុនៃអត្ថនោះៗ ហើយសម្ដែងធម្មកថា ១។ អនុទ្ទយតំ បដិច្ច កថំ កថេស្សាមីតិ បរេសំ ធម្មោ ទេសេតព្វោ ត្រូវសម្ដែងធម៌ដល់អ្នកដទៃដោយគិតថា << អាត្មាអញនឹងសម្ដែងធម្មកថា អាស្រ័យសេចក្ដីអនុគ្រោះ គឺបំណងនឹងដោះសត្វដែលជាប់ចំពាក់ដោយសេចក្ដីចង្អៀតធំ ឱ្យរួចអំពីសេចក្ដីចង្អៀតចេញ ១។ ន អាមិសន្តរោ កថំ កថេស្សាមីតិ បរេសំ ធម្មោ ទេសេតព្វោ ត្រូវសម្ដែងធម៌ដល់អ្នកដទៃដោយគិតថា << អាត្មាអញមិនមានអាមិសជាហេតុ គឺថាមិនប្រាថ្នានូវលាភ គឺបច្ច័យទាំង៤ ហើយសម្ដែងនូវធម្មកថា ១។ អត្តានញ្ច បរញ្ច អនុបហច្ច កថំ កថេស្សាមីតិ បរេសំ ធម្មោ ទេសេតព្វោ ត្រូវសម្ដែងធម៌ដល់អ្នកដទៃដោយគិតថា << អាត្មាអញមិនបានបៀតបៀនខ្លួនឯង២និងអ្នកដទៃ ហើយសម្ដែងនូវធម្មកថា ១។

ចប់ធម្មទានដោយសង្ខេប តែប៉ុណ្ណេះ។

ប្រភេទទានដូចបានសម្ដែងមកនេះ ចាត់ជាព្រហ្មចរិយទី១ ហៅថា ទានព្រហ្មចរិយ។

ឯព្រហ្មចរិយទី២ គឺវេយ្យាវច្ច សេចក្ដីខ្វល់ខ្វាយនោះមានមកក្នុងអង្កុរបេតវត្ថុ។

សេចក្ដីប្រារព្ធខាងដើមរបស់ព្រះសិរិមង្គលាចារ្យថា វេយ្យាវច្ចករណន្ដុ វុឌ្ឍតរានំ វត្តប្បដិបត្តិករណាទិវសេន លព្ភតិ សេចក្ដីថា ការធ្វើនូវសេចក្ដីខ្វល់ខ្វាយ អ្នកប្រាជ្ញសង្កេតយកសេចក្ដីបានតាមទំនងកិច្ចមានធ្វើវត្តប្រតិបត្តិ ដល់បុគ្គលដែលចាស់ជាងខ្លួន ឬមានគុណចម្រើនជាងខ្លួនជាដើម។ ព្រោះហេតុនោះបានជា អដ្ឋកថាចារ្យពោលទុកក្នុងអដ្ឋកថាសង្គីតិសូត្រថា សេចក្ដីខ្វល់ខ្វាយ អ្នកប្រាជ្ញគប្បីដឹងតាមទំនងដែលគ្រហស្ថនិងបព្វជិតធ្វើវត្តប្រតិបត្តិដល់បុគ្គលចាស់ជាងខ្លួន ឬមានគុណចម្រើនជាងខ្លួន ១ តាមទំនងដែលបុគ្គលបានឃើញភិក្ខុ ចូលទៅកាន់ស្រុកដើម្បីបិណ្ឌបាត ក៏នាំយកបាត្រអំពីភិក្ខុ ហើយបបួលណែនាំអ្នកស្រុកឱ្យយកបាយមកដាក់បាត្ររួច ហើយនាំយកបាត្រទៅប្រគេនភិក្ខុវិញ១ តាមទំនងដែលបុគ្គលបានឮសំឡេងគេស្រែកប្រាប់ថា ឱ្យទៅយកបាត្រភិក្ខុមកដាក់បាយ ហើយក៏ស្ទុះទៅប្រញាប់ប្រញាល់យកបាត្រមកឱ្យគេជាដើម ១។ ដូចមានវត្ថុនិទានថា ៖

អតីតេ ឯកោ ឥស្សរោ ពហិនគរេ នហាត្វា អាគច្ឆន្ដោ អន្ដរាមគ្គេ ឯកំ បច្ចេកពុទ្ធំ អទ្ទស ក្នុងកាលកន្លងទៅហើយ មានឥស្សរជនគឺជនជាធំម្នាក់ ទៅងូតទឹកខាងក្រៅក្រុង លុះត្រឡប់វិលមកវិញដល់ពាក់កណ្ដាលផ្លូវ បានចួបនឹងព្រះបច្ចេកពុទ្ធ១អង្គ។ ឯព្រះបច្ចេកពុទ្ធនោះ និមន្តចូលទៅបិណ្ឌបាតក្នុងក្រុង ត្រូវមារមកបញ្ចូលចិត្តអ្នកស្រុកទាំងអស់មិនឱ្យនឹកនា ត្រង់បាយដាក់បាត្រ ព្រះបច្ចេកពុទ្ធក៏មិនបានបាយសោះ មានតែបាត្រទទេហើយនិមន្តចេញទៅវិញ។ ឥស្សរជនបានឃើញព្រះបច្ចេកពុទ្ធ ហើយក៏ថ្វាយបង្គំទូលសួរថា លោកម្ចាស់បានបាយខ្លះដែរឬ។ ព្រះបច្ចេកពុទ្ធឆ្លើយថា ម្នាលអាវុសោអាត្មាភាពត្រាច់ទៅបិណ្ឌបាត ឥឡូវត្រឡប់មកវិញហើយ។ ឥស្សរជនគិតថា លោកម្ចាស់មិននិយាយត្រង់ពាក្យដែលអញសួរ ត្រឡប់ទៅជានិយាយពាក្យដទៃវិញ ប្រហែលជាមិនបានវត្ថុអ្វីទេយ៉ាង ហើយក៏សូមបើកបាត្រមើល ឃើញបាត្រទទេ ក៏អន្ទះសាឆ្លេឆ្លាព្រោះមិនដឹងថាក្នុងផ្ទះខ្លួនមានបាយឆ្អិនហើយ ឬមិនទាន់ឆ្អិន ក៏មិនហ៊ានយកបាត្រទៅ គ្រាន់តែនិយាយឃាត់ថាលោកម្ចាស់រង់ចាំបន្តិចសិន ហើយក៏រត់ទៅផ្ទះប្រញាប់ប្រញាល់ ដឹងច្បាស់ថាបាយឆ្អិនហើយ ក៏ប្រើបម្រើម្នាក់ទៅថា អ្នកឯងរត់ទៅយកបាត្រលោកមកឱ្យឆាប់។ អ្នកបម្រើនោះ ក៏ស្ទុះរត់ទៅយកបាត្រភ្លាម។ ឯឥស្សរជនយកបាយមកដាក់ពេញបាត្រស្រេចហើយ និយាយថា អ្នកឯងយកបាត្រនេះទៅប្រគេនលោកឱ្យឆាប់ អញឱ្យចំណែកបុណ្យអំពីបិណ្ឌបាតនេះដល់អ្នកឯង។ អ្នកបម្រើនោះក៏រត់ទៅជាប្រញាប់ ប្រគេនបាត្រដល់ព្រះបច្ចេកពុទ្ធ ហើយថ្វាយបង្គំទូលថា បពិត្រលោកដ៏ចម្រើនពេលឆាន់ជិតណាស់ហើយ ខ្ញុំម្ចាស់រត់ទៅរត់មកដោយការប្រញាប់ឱ្យទាន់ពេល ដោយអំណាចផលនៃកម្លាំងរបស់ខ្ញុំនេះ សូមឱ្យកើតពាហនៈអាចដើរទៅក្នុង១ថ្ងៃបាន៥០យោជន៍ ខ្លះ៦០យោជន៍ ខ្លះ១០០យោជន៍ ខ្លះ១២០យោជន៍ ខ្លះកុំបីឃ្លាតឡើយ។

ម្យ៉ាងទៀត ខ្ញុំម្ចាស់រត់ទៅរត់មក មានកាយក្ដៅក្រហាយ ដោយតេជះព្រះអាទិត្យ ដោយអំណាចផលកម្មរបស់ខ្ញុំនោះ ខ្ញុំបានទៅកើតទីណាៗ សូមឱ្យមានអំណាចដូចតេជះព្រះអាទិត្យ ចំណែកបុណ្យក្នុងចង្ហាន់បិណ្ឌបាតនេះ នាយចៅហ្វាយក៏បានចែកឱ្យខ្ញុំហើយ ដោយអានិសង្សបិណ្ឌបាតនោះ ខ្ញុំម្ចាស់សូមឱ្យបានចំណែកធម៌ដែលលោកម្ចាស់ត្រាស់ដឹងហើយ។ ព្រះបច្ចេកពុទ្ធមានពុទ្ធដីកាថា ផលនៃសេចក្ដីប្រាថ្នារបស់អ្នក ចូរសម្រេចយ៉ាងនេះចុះ ហើយធ្វើអនុមោទនា ដោយបច្ចេកពុទ្ធគាថាទាំងឡាយ ហើយក៏ចៀសចេញទៅ។ ឯអ្នកបម្រើនោះអន្ទោលទៅមក លុះដល់មកពុទ្ធុប្បាទនេះ បានជាព្រះរាជាទ្រង់ព្រះនាមថា ចណ្ឌប្បជោត ក្នុងនគរឧជ្ជេនី។ ពាហនៈទាំង៥ក៏កើតមានដល់ព្រះរាជានោះ ដោយអានិសង្សបុញ្ញកម្មនោះឯង គឺមេដំរី ១ឈ្មោះភទ្ទវតី ដើរបាន៥០យោជន៍ក្នុងមួយថ្ងៃ ខ្ញុំម្នាក់ឈ្មោះកាក ដើរបាន៦០យោជន៍ក្នុង១ថ្ងៃ សេះ២ឈ្មោះវេលកំសី ១ ឈ្មោះមុញ្ជកេសី ១ ដើរបាន១០០ យោជន៍ក្នុងមួយថ្ងៃ ដំរីឈ្មោល ១ ឈ្មោះនាឡាគិរី ដើរបាន១២០ យោជន៍ក្នុង១ថ្ងៃ។

វេយ្យាវច្ច សេចក្ដីខ្វល់ខ្វាយជួយឈឺឆ្អាលក្នុងការកុសលរបស់អ្នកដទៃ អ្នកប្រាជ្ញគប្បីដឹងដូចព្រះបាទចណ្ឌប្បជោត នោះចុះ។

យាចកានំ មគ្គាចិន្ខនម្បិ វេយ្យាវច្ចំ នាម ម្យ៉ាងទៀតការប្រាប់ផ្លូវដល់ពួកស្មូមទាំងឡាយ ក៏ឈ្មោះថា វេយ្យាវច្ចដែរ ដូចមានវត្ថុនិទានថា ៖

អតីតេ ឧត្តរាបថេ អសិតញ្ជនគរេ មហាកំសរញ្ញោ ទេវគញ្ភ នាម ធីតា អហោសិ ក្នុងកាលកន្លងទៅហើយ ព្រះបាទមហាកំសរាជ ក្នុងនគរអសិតញ្ជ ក្នុងដែនឧត្តរាបថ មានព្រះរាជធីតាមួយ ព្រះនាមទេវគញ្ភ។ ព្រះរាជធីតានោះអាស្រ័យនឹងព្រះរាជកុមារ ព្រះនាមឧបសាគរ ជាព្រះរាជបុត្ររបស់ព្រះបាទមហាសាទររាជ ជាអធិបតីក្នុងដែនឧត្ដរ។ ព្រះរាជធីតានោះបានប្រសូតិបុត្រ ១១ អង្គ គឺនាង អញ្ជនទេវី ១ វាសុទេវកុមារ ១ ពលទេវកុមារ ១ ចន្ទទេវកុមារ ១ សុរិយទេវកុមារ ១ អគ្គិទេវកុមារ ១ វរុណកុមារ ១ អជ្ជុនកុមារ ១ បជ្ជុនកុមារ ១ ឃដបណ្ឌិតកុមារ ១ អង្កុរកុមារ ១។ បណ្ដាបុត្រទាំង១១នោះ កុមារទាំង១០ មានវាសុទេវជាដើម នាំគ្នាសម្លាប់ព្រះរាជាទាំងអស់ ក្នុងនគរទាំង៦ហ្មឺន៣ពាន់ ក្នុងសកលជម្ពូទ្វីប មានអសិតញ្ជនគរជាដើម មានទ្វារវតីនគរជាទីបំផុត នាំគ្នាទៅនៅក្នុងទ្វារវតីនគរ ហើយបែងចែករាជសម្បត្តិជា១០ចំណែក ភ្លេចនឹកដល់នាងអញ្ជនទេវីជាច្បងបង្អស់។ លុះដល់ថ្ងៃក្រោយទៀត ក៏រឭកនឹកឃើញនាងទេវីជាបង ក៏ប្រឹក្សាគ្នាគិតនឹងចែកជា១១ចំណែកវិញ ទើបអង្កុរកុមារជាប្អូនបង្អស់និយាយថា អ្នកទាំងឡាយចូរឱ្យចំណែករបស់ខ្ញុំដល់នាងទេវីជាបងចុះ ខ្ញុំនឹងរកស៊ីលក់ដូរចិញ្ចឹមជីវិតទៅចុះ តែថាអ្នកទាំងឡាយឱ្យខ្ញុំរួចពន្ធក្នុងជនបទរបស់ខ្លួនៗ។ ព្រះរាជាទាំងនោះ ក៏ឱ្យចំណែករបស់អង្កុរកុមារដល់នាងទេវីជាបង ហើយនៅក្នុងនគរទ្វារវតីជាមួយនឹងនាងទេវីជាបងនោះ។ ឯអង្កុរកុមាររកស៊ីធ្វើជំនួញមានទ្រព្យសម្បត្តិច្រើនបានឱ្យទានធំជានិច្ច។ មានខ្ញុំម្នាក់របស់អង្កុរកុមារនោះ ជានាយឃ្លាំងមានអធ្យាស្រ័យល្អ ប្រាថ្នាសេចក្ដីចម្រើនដល់ម្ចាស់។ អង្កុរកុមារក៏នាំយកស្រីម្នាក់មកឱ្យជាប្រពន្ធខ្ញុំនោះ។ កាលបើមានកូនមកចាប់បដិសន្ធិក្នុងផ្ទៃភរិយាហើយ ខ្ញុំនោះក៏ស្លាប់ទៅ។ កាលបើកូននោះមានវ័យវឌ្ឍនាការចម្រើនធំឡើងហើយ ក៏កើតវិវាទក្ដីនឹងគ្នាព្រោះកូននោះ គឺអ្នកខ្លះនិយាយថា កូននោះនៅជាខ្ញុំគេដដែល ព្រោះបិតាវាជាខ្ញុំគេ អ្នកខ្លះនិយាយថា កូននោះមិនមែនជាខ្ញុំគេទេ ខ្ញុំគេតែបិតារបស់វា ឥឡូវស្លាប់ទៅហើយ ត្រង់មាតារបស់វាមិនមែនជាខ្ញុំគេទេ រឿងក្ដីនោះក៏កើតឡើងក្នុងរាជត្រកូល។ នាងអញ្ជនទេវីបានឮរឿងនោះហើយ ក៏នាងកាត់សេចក្ដីដោយយុត្តិធម៌ នាងអធិប្បាយប្រៀបដូចមេគោ ម្ចាស់មួយ អាស្រ័យនឹងគោឈ្មោលម្ចាស់ដទៃ ហើយបានកូនគោកើតឡើង កូនគោនោះត្រូវបានទៅអ្នកម្ចាស់មេគោ អ្នកម្ចាស់គោឈ្មោលមិនត្រូវបានកូនគោនោះឡើយ រឿងនេះដូច្នោះដែរ មាតានោះជាអ្នកជា កូននោះក៏ជាអ្នកជាដែរ ហើយនាងដោះកូននោះឱ្យរួចអំពីសភាពជាខ្ញុំគេ។ ក៏ឯទារកនោះ មានសេចក្ដីអៀនខ្មាសមិនហ៊ាននៅក្នុងនគរនោះ ក៏រត់ទៅនៅក្នុងរោរុវនគរ ទៅយកកូនស្រីជាងជុលធ្វើជាភរិយា ហើយសម្រេចទីលំនៅក្បែរផ្ទះអសយ្ហមហាសេដ្ឋី ចិញ្ចឹមជីវិតដោយការងាររបស់ជាងជុល។ ក្នុងកាលនោះ អសយ្ហមហាសេដ្ឋីញ៉ាំងទានធំឱ្យប្រព្រឹត្តទៅដល់មហាជន។ ពួកស្មូមឯណាមិនបានដឹងផ្លូវទៅកាន់ផ្ទះអសយ្ហមហាសេដ្ឋី ពួកស្មូមនោះក៏ចូលទៅសួរជាងជុលនោះ។ ជាងជុលនោះ ក៏គិតពិចារណាថា << អាត្មាអញហេតុតែមិនបានធ្វើបុណ្យមកអំពីបុព្វជាត បានជាឥឡូវនេះមិនអាចនឹងឱ្យទានបន្តិចបន្តួចដល់ស្មូមយ៉ាងនេះ អាត្មាអញគ្រាន់តែចង្អុលប្រាប់រោងទានដល់ស្មូមទាំងនេះ ហើយញ៉ាំងបីតិឱ្យកើតឡើង ដោយការប្រាប់ឧបាយនៃលាភ ក៏នឹងបានសោយបុណ្យជាច្រើន ដោយកម្មប៉ុណ្ណេះ >> គិតហើយក៏ញ៉ាំងសេចក្ដីអើពើ សេចក្ដីគោរពឱ្យកើតឡើង ហើយលាដៃស្ដាំ ចង្អុលប្រាប់ថា អ្នកទាំងឡាយទៅឯនោះនឹងបានទ្រព្យដែលគួរបាន។ លុះកាលជាខាងក្រោយ ជាងជុលនោះធ្វើមរណកាលទៅ ក៏បានទៅកើតជាភុម្មទេវតា ស្ថិតនៅក្នុងដើមជ្រៃធំ១ដើមក្នុងព្រៃ មានផ្លូវលំបាកដោយដីខ្សាច់ ដើមជ្រៃនោះមានម្លប់ជិតល្អ មានពួរច្រើនពាន់ មានទំហំ៤យោជន៍ ទាំងបណ្ដោយ – ទទឹង និងកម្ពស់។ ដៃស្ដាំរបស់ទេវតានោះអាចឱ្យសេចក្ដីប្រាថ្នាទាំងពួងបាន។ ក្នុងកាលជាខាងក្រោយទៀត អង្កុររាជបុត្រនាំយកទំនិញដោយរទេះ៥០០ ទៅ ដើម្បីជួញប្រែ លុះដល់ផ្លូវលំបាកនោះ ក៏វង្វេងផ្លូវ ដើរវិលវល់ក្នុងទីនោះច្រើនថ្ងៃ អស់ទាំងស្មៅគោ អស់ទាំងទឹកផឹក អស់ទាំងស្បៀងអាហារ។ គ្រានោះរុក្ខទេវតា រឭកឃើញឧបការៈដែលអង្កុររាជបុត្រ បានធ្វើដល់ខ្លួនអំពីបុព្វជាតិ ហើយក៏ចង្អុលប្រាប់ដើមជ្រៃរបស់ខ្លួនដល់អង្កុររាជបុត្រនោះ។ អង្កុររាជបុត្រនោះ បានឃើញដើមជ្រៃនោះហើយ ក៏មានចិត្តត្រេកអររីករាយ ទៅនៅក្រោមដើមជ្រៃនោះ។ ទេវតាក៏លាដៃស្ដាំឡើង បង្ហូរទឹកឱ្យជនទាំងអស់គ្នាផឹកឆ្អែតស្កប់ស្កល់ជាដំបូង។ តាំងអំពីកាលនោះមក ជនឯណាៗចង់បានវត្ថុឯណាៗ ទេវតាក៏ឱ្យវត្ថុនោះៗដល់ជននោះៗ។ អង្កុររាជបុត្រឃើញហេតុនោះហើយ ក៏សួរទេវតា ពោលគថាក្នុងអង្កុរបេតវត្ថុថា ៖

បាណិ តេ សព្វសោវណ្ណោ បញ្ចធារោ មធុស្សវោ

កេន តេ ព្រហ្មចរិយេន បុញ្ញំ បាណិម្ហិ ឥជ្ឈតិ។

ដៃរបស់អ្នកឯង សុទ្ធសឹងមាស មានទរ ជាទីហូរនៃវត្ថុគួរជាទីប្រាថ្នា អំពីម្រាមទាំង៥ ជាទីហូរចេញនៃវត្ថុមានរសផ្អែមឆ្ងាញ់ពិសា ផលបុណ្យសម្រេចក្នុងដៃរបស់អ្នកឯង ដោយព្រហ្មចរិយដូចម្ដេច។ លំដាប់នោះ ទេវតាប្រាប់សេចក្ដីដល់អង្កុររាជបុត្រថា ក្នុងបុរិមជាតិ ខ្ញុំជាជាងជុលនៅក្នុងរោរុវនគរសម្រេចទីនៅជិតផ្ទះអសយ្ហមហាសេដ្ឋី ខ្ញុំមិនមានទានបន្តិចបន្តួច ដែលគួរឱ្យឡើយ ពួកស្មូមមិនដឹងផ្លូវទៅកាន់រោងទាន របស់អសយ្ហមហាសេដ្ឋី ក៏នាំគ្នាមកសួរខ្ញុំៗក៏បានប្រាប់ផ្លូវដល់ពួកស្មូមទាំងនោះ ផលនេះសម្រេចដោយបុញ្ញកម្ម្នោះឯង ហើយក៏ពោលគាថាថា ៖

តេន បាណិ កាមទទោ តេន បាណិ មធុស្សវោ

តេន មេ ព្រហ្មចរិយេន បុញ្ញំ បាណិម្ហិ ឥជ្ឈតំ។

ដៃរបស់ខ្ញុំអាចឱ្យនូវសេចក្ដីប្រាថ្នាទាំងពួងបាន ដោយការចង្អុលប្រាប់ផ្លូវនោះ ដៃរបស់ខ្ញុំជាទីហូរចេញនៃវត្ថុមានរសផ្អែមឆ្ងាញ់ពិសា ដោយការចង្អុលប្រាប់ផ្លូវនោះ ផលបុណ្យសម្រេចក្នុងដៃរបស់ខ្ញុំដោយព្រហ្មចរិយនោះ។ ត្រង់ពាក្យថា ដោយព្រហ្មចរិយនោះ អ្នកប្រាជ្ញគប្បីដឹង ដោយសេចក្ដីខ្វល់ខ្វាយរបស់ទេវតា កាលនៅជាជាងជុល មានសេចក្ដីខ្វល់ខ្វាយជួយប្រាប់ផ្លូវទៅកាន់រោងទានដល់ពួកស្មូម ដូចបានពោលមកហើយ។ វេយ្យាវច្ច សេចក្ដីខ្វល់ខ្វាយដូចបានសម្ដែងមកនេះចាត់ជាព្រហ្មចរិយទី២ ហៅថាវេយ្យាវច្ចព្រហ្មចរិយ។

ព្រហ្មចរិយទី៣ គឺបញ្ចសីល បានដល់សីលទាំង៥ មានមកក្នុងតិត្តិរជាតក។ មានរឿងក្នុងវិនយបិដក សេនាសនក្ខន្ធក គម្ពីរចុល្លវគ្គថាមនុស្សទាំងឡាយមានសទ្ធាសាងសេនាសនៈ ប្រគេនភិក្ខុសង្ឃជាច្រើន។ គ្រានោះ ព្រះដ៏មានព្រះភាគ ទ្រង់គង់នៅជាសុខសប្បាយ ក្នុងនគរវេសាលី ហើយទ្រង់យាងអំពីនគរវេសាលីសំដៅទៅនគរសាវត្ថី មានភិក្ខុសង្ឃច្រើនជាបរិវារ។ ពួកភិក្ខុជាសិស្សរបស់ឆព្វគ្គិយភិក្ខុ នាំគ្នាដើរស្រូតរូតទៅមុនភិក្ខុសង្ឃ មានព្រះពុទ្ធអង្គជាប្រធាន ដណ្ដើមយកសេនាសនៈតាមគាប់ចិត្តថា សេនាសនៈនេះគួរបានឧបជ្ឈាយ៍យើង នេះគួរបានអាចារ្យយើង នេះគួរបានយើង។ ព្រះសារីបុត្រនិមន្តទៅក្រោយគេបង្អស់ មិនបានសេនាសនៈសោះ លោកក៏និមន្តទៅគង់ក្រោមម្លប់ឈើមួយដើម។ គ្រានោះ ព្រះដ៏មានព្រះភាគ ទ្រង់ក្រោកឡើងក្នុងបច្ចូសសម័យនៃរាត្រី ហើយទ្រង់គ្រហែម។ ព្រះសារីបុត្រ ក៏គ្រហែមតនឹងព្រះអង្គ។ ព្រះអង្គសួរថា នរណានេះ។ ព្រះសារីបុត្រ ក្រាបទូលថា ខ្ញុំព្រះករុណាឈ្មោះសារីបុត្រ។ ព្រះអង្គសួរថា ចុះហេតុអ្វីបានជាមកអង្គុយក្នុងទីនេះ។ ព្រះសារីបុត្រក្រាបបង្គំទូលថា គ្មានសេនាសនៈ ព្រោះគេដណ្ដើមយកមុនអស់ទៅ។ ព្រះអង្គទ្រង់ឱ្យប្រជុំភិក្ខុសង្ឃ ហើយទ្រង់សួរបញ្ជាក់រឿងនោះជ្រាបសព្វគ្រប់ហើយ ទ្រង់សួរភិក្ខុទាំងឡាយតទៅទៀតថា ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ ភិក្ខុយ៉ាងណាគួរបានអាសនៈប្រសើរ ទឹកប្រសើរ ដុំបាយប្រសើរ។ ភិក្ខុខ្លះក្រាបទូលថា អ្នកចេញចាកត្រកូលក្សត្រទៅបួស គួរបានអាសនៈប្រសើរ ទឹកប្រសើរ ដុំបាយប្រសើរ ខ្លះថាអ្នកចេញចាកត្រកូលពា្រហ្មណ៍ទៅបួសគួរខ្លះថា អ្នកចេញចាកត្រកូលគហបតីទៅបួសគួរ ខ្លះថា ភិក្ខុជាវិនយធរគួរ។ល។ ព្រះអង្គទ្រង់ត្រាស់ហៅភិក្ខុទាំងឡាយមកហើយ ទ្រង់សម្ដែងតិត្តិរជាតកថា ភូតបុព្វំ ភិក្ខវេ ហិមវន្តបស្សេ មហា និគ្រោនោ អហោសិ។ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ រឿងមានមកពីដើមថា មានដើមជ្រៃធំមួយដើម ដុះនៅក្បែរព្រៃហិមពាន្ត។ មានសត្វទាំង៣ គឺសត្វទទា ១ សត្វស្វា ១ សត្វដំរី ១ ជាសម្លាញ់នឹងគ្នា។ សត្វទាំង៣នោះ ឥតមានសេចក្ដីគោរពកោតក្រែងដល់គ្នានឹងគ្នាឡើយ។ គ្រាក្រោយមក សត្វទាំង៣ក៏មានសេចក្ដីត្រិះរិះថា យើងគួរឱ្យដឹងច្បាស់ថា នរណាចាស់ជាងគេ បើដឹងថានរណាចាស់ជាងគេហើយ គួរគោរពបូជាដល់អ្នកនោះ គួរស្ថិតនៅក្នុងឱវាទអ្នកនោះ។ ទើបសត្វស្វានិងសត្វទទាសួរទៅសត្វដំរីថា សម្លាញ់ឯងរឭកឃើញរឿងពីដើមឬទេ ដំរីឆ្លើយថា កាលយើងជាកូនដំរីនៅឡើយ យើងដើរកន្លងដើមជ្រៃនេះដាក់ក្នុងចន្លោះភ្លៅទាំង២ ដើរកន្លងទៅបានចុងត្រួយកូនជ្រៃ គ្រាន់តែប៉ះពាល់ក្បាលពោះរបស់យើង ម្នាលសម្លាញ់ យើងនឹកឃើញរឿងពីដើមដូច្នេះបាន។

គ្រានោះ សត្វទទានិងដំរីសួរទៅសត្វស្វាថា សម្លាញ់ឯងរឭកឃើញរឿងពីដើមបានដែរឬ។ សត្វស្វាឆ្លើយថា កាលយើងជាកូនស្វានៅឡើយ អង្គុយលើផែនដី យកមាត់ឱនខាំចុងត្រួយដើមជ្រៃនេះបាន ម្នាលសម្លាញ់ យើងរឭកឃើញរឿងពីដើមដូច្នេះបាន។ គ្រានោះសត្វស្វានិងដំរីសួរទៅសត្វទទាថា សម្លាញ់ឯងរឭកឃើញរឿងពីដើមបានដែរឬ។ សត្វទទាឆ្លើយថា មានដើមជ្រៃធំមួយដើម ដុះនៅត្រង់កន្លែងឯនោះ អាត្មាអញស៊ីផ្លែជ្រៃនោះ ហើយយកមកជុះដាក់ត្រង់កន្លែងនេះ ទើបដើមជ្រៃនេះដុះឡើង ម្នាលសម្លាញ់ ហេតុនោះ អាត្មាអញចាស់ជាងគេបង្អស់ដោយជាតិ។ គ្រានោះ សត្វស្វានិងដំរីនិយាយទៅនឹងសត្វទទាថា សម្លាញ់ឯងចាស់ជាងគេដោយជាតិហើយ យើងនឹងគោរពបូជាកោតក្រែងដល់សម្លាញ់ឯង ហើយស្ថិតនៅក្នុងឱវាទសម្លាញ់ឯងផង។ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ គ្រានោះ សត្វទទាញ៉ាំងសត្វស្វានិងដំរី ឱ្យសមាទានសីល៥ ហើយសមាទានប្រព្រឹត្តក្នុងសីល៥ដោយខ្លួនឯង សត្វទាំង៣នោះ ប្រកបដោយសេចក្ដីគោរពកោតក្រែងដល់គ្នានឹងគ្នា លុះមានរាងកាយបែកធ្លាយទៅហើយ ខាងមុខអំពីសេចក្ដីស្លាប់ ក៏ចូលទៅកាន់លោកគឺស្ថានសួគ៌ជាសុគតិ។ ឯតំ ខោ ភិក្ខវេ តិត្តិរិយំ នាម ព្រហ្មចរិយំ អហោសិ។ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ សីលទាំង៥នេះឯង ហៅថា តិត្តិរិយព្រហ្មចរិយ គឺការប្រព្រឹត្តយ៉ាងប្រសើររបស់សត្វទទា។ ព្រះអង្គទ្រង់សម្ដែងធម៌ដោយគាថាថា យេ វុឌ្ឍមបចាយន្តិ នរា ធម្មស្ស កោវិទា ទិដ្ឋេ ធម្មេ ច ចាសំសា សប្បរាយោ ច សុគតិ។

ជនទាំងឡាយឯណា ជាអ្នកឈ្លាសក្នុងធម៌ ប្រព្រឹត្តកោតក្រែង បុគ្គលដែលចាស់ជាងខ្លួនជនទាំងឡាយនោះ អ្នកប្រាជ្ញគប្បីសរសើរក្នុងបច្ចុប្បន្ន លោកខាងមុខរបស់ជនទាំងនោះ ក៏ជាសុគតិ។ ព្រះអង្គសម្ដែងគាថាដូច្នេះហើយ ទ្រង់មានព្រះបន្ទូលតទៅទៀតថា ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ សត្វតិរច្ឆានទាំងនោះ ប្រកបដោយសេចក្ដីគោរពកោតក្រែងដល់គ្នានឹងគ្នា អ្នកទាំងឡាយដែលចូលមកបួសក្នុងធម្មវិន័យ ដែលតថាគតសម្ដែងដោយល្អយ៉ាងនេះហើយ គួរណាស់តែមានសេចក្ដីគោរពកោតក្រែងដល់គ្នានឹងគ្នាដូច្នោះឯង។ ពាក្យថាព្រហ្មចរិយក្នុងតិត្តិរជាតកនេះ ជាពុទ្ធភាសិត សំដៅយកសីលទាំង៥ ឬថាជាឈ្មោះរបស់សីលទាំង៥ព្រោះហេតុនោះបានជាព្រះអដ្ឋកថាចារ្យ អាងពុទ្ធភាសិតនេះហើយ អធិប្បាយថាសីលទាំង៥ ហៅថាព្រហ្មចរិយធម៌មួយដែរ។

ម្យ៉ាងទៀត ពាក្យថាសីល៥ គឺសិក្ខាបទទាំង៥ដូចមានក្នុងបាលីសង្គីតិសូត្រ គម្ពីរទីឃនិកាយ បាដិកវគ្គថា បញ្ច សិក្ខាបទានិ ចាណាតិចាតា បរមណី អទិន្នាទានា វេរមណី កាមេសុ មិច្ឆាចារា យមណី មុសាវាទា វេរមណី សុរាមេរយ មជ្ជប្បមាទដ្ឋានា វេរមណី។ សិក្ខាបទទាំងឡាយមាន៥គឺ ការវៀរសម្លាប់សត្វ ១ ការវៀរលួចទ្រព្យគេ ១ ការវៀរប្រព្រឹត្តខុសក្នុងកាម គឺសេពមេថុនធម្មនឹងស្រ្តី២០ពួក ១ ការវៀរនិយាយពាក្យកុហក ១ ការវៀរហេតុជាទីតាំងនៃសេចក្ដីប្រមាទ ព្រោះផឹកទឹកស្រវឹង គឺសុរានិងមេរ័យ ១។

បើនឹងសម្ដែងដោយសេចក្ដី ពាក្យថាវៀរនោះ បានដល់វិរតី គឺការវៀរដែលប្រកបដោយកុសលចិត្ត។ ក៏ឯវិរតិនោះមាន៣ប្រការ គឺសម្បត្តិវិរតិ ១ សមាទានវិរតិ ១ សមុច្ឆេទវិរតិ ១។ សម្បត្តិវិរតិបានដល់ការវៀរដែលកើតឡើងដល់បុគ្គល ដែលមិនបានសមាទានសិក្ខាបទ ហើយមិនប្រព្រឹត្តកន្លងនូវវត្ថុ ដែលមកដល់ក្នុងទីចំពោះមុខ គឺចួបប្រទះនឹងសត្វគួរសម្លាប់មិនសម្លាប់ ទ្រព្យគេគួរលួចមិនលួចជាដើម ដោយពិចារណាឃើញនូវជាតិនិងវ័យ និងសេចក្ដីចេះដឹងរបស់ខ្លួនជាដើមមួយទៀត គិតឃើញថា អំពើសម្លាប់ជាដើមនេះ មិនសមគួរដល់អាត្មាអញឡើយ ដូចវិរតិរបស់ចក្កនឧបាសក អ្នកនៅក្នុងលង្កាទ្វីប។ មានវត្ថុនិទានថា កាលឧបាសកនោះនៅក្មេងនៅឡើយ រោគក៏កើតមានឡើងដល់មាតារបស់ឧបាសកនោះ។ យកពេទ្យមកព្យាបាលរក្សាមើលរោគមាតានោះ ពេទ្យគេនិយាយថា រោគនេះត្រូវនឹងថ្នាំសាច់ទន្សាយស្រស់។ ទើបបងក៏ប្រើចក្កនឧបាសកនោះ ឱ្យទៅរកសាច់ទន្សាយស្រស់ឯប្រទេសស្រែ។ ចក្កនឧបាសកក៏ដើរទៅឯប្រទេសស្រែនោះ។ ក្នុងសម័យនោះ មានសត្វទន្សាយមួយដើរមកដើម្បីទំពាស៊ីសន្ទូងខ្ចី។ ទន្សាយនោះបានឃើញចក្កនឧបាសកនោះហើយ ក៏រត់ទៅប្រញាប់ទៅព័ន្ធពទ្ធនឹងវល្លិទៅណាពុំរួច ប្រឹងស្រែកបម្រះននៀលនៅទីនោះ។ ចក្កនឧបាសកបានឮសំឡេងនោះហើយ ក៏ស្ទុះទៅចាប់បានយកមកដោយគិតថា នឹងធ្វើថ្នាំដល់មាតារបស់ខ្លួន ក៏គិតម្ដងទៀតថា អាត្មាអញមិនគួរនឹងសម្លាប់ជីវិតគេ ព្រោះជីវិតមាតារបស់ខ្លួនដូច្នេះឡើយ។ ទើបចក្កនឧបាសកលែងទន្សាយនោះទៅ និយាយថា ទន្សាយឯងចូរទៅបរិភោគស្មៅនិងទឹកជាមួយនឹងទន្សាយឯទៀតចុះ។ លុះចក្កនឧបាសកត្រឡប់មកពីផ្ទះវិញ បងក៏សួរថា បានទន្សាយឬទេ ក៏ឆ្លើយប្រាប់ដំណើរនោះសព្វគ្រប់ដល់បង។ បងក៏គម្រាមចក្កនឧបាសកនោះតាមអំពើចិត្ត។ ចក្កនឧបាសកនោះក៏ទៅកាន់សម្នាក់មាតារបស់ខ្លួន ហើយពោលសច្ចវាចាថា អាត្មាអញតាំងពីកើតមក មិនដែលមានចិត្តក្លែងញ៉ាំងសត្វឱ្យធ្លាក់ចុះចាកជីវិតឡើយ។ មាតាចក្កនឧបាសកនោះ ក៏ជារោគភ្លាមមួយរំពេច។ សម្បត្តិវិរតិ មានសេចក្ដីសង្ខេបយ៉ាងនេះ។

ឯសមាទានវិរតិ គឺវិរតិដែលកើតឡើងដល់បុគ្គល ដែលបានសមាទានសិក្ខាបទហើយ ស៊ូលះបង់ជីវិតខ្លួន មិនហ៊ានប្រព្រឹត្តឱ្យកន្លងវត្ថុ គឺសត្វគួរសម្លាប់និងទ្រព្យគួរលួចជាដើម ដូចវិរតិរបស់ឧបាសកម្នាក់ នៅក្នុងទន្តរវឌ្ឍមានគ្រាម។ មានវត្ថុនិទានថា ឧបាសកនោះបានសមាទានសិក្ខាបទ ក្នុងសម្នាក់ព្រះបិង្គលពុទ្ធរក្ខិតត្តេរ ហើយក៏ទៅភ្ជួរស្រែ។ លុះកាលជាខាងក្រោយ គោរបស់ឧបាសកនោះក៏បាត់ទៅ។ ឧបាសកនោះ ដើរស្វែងរកគោនោះ ឡើងទៅរកលើភ្នំឈ្មោះទន្តរវឌ្ឍមាន។ មានពស់ថ្លាន់ធំមួយរួបរឹតឧបាសកនោះ នៅលើភ្នំនោះឯង។ ឯឧបាសកនោះគិតថា អាត្មាអញកាត់ក្បាលពស់ថ្លាន់ដោយកាំបិតព្រាដ៏មុតនេះ ក៏គិតម្ដងទៀតថា អាត្មាអញបានសមាទានសិក្ខាបទ ក្នុងសម្នាក់គ្រូដែលមានកេរ្ត៍ឈ្មោះប្រសើរ ហើយមិនគួរនឹងទម្លាយសិក្ខាបទនោះសោះ លុះគិតដូច្នេះ៣ដងហើយ ក៏គិតម្ដងទៀតថា អាត្មាអញលះបង់ជីវិតខ្លួនចុះ មិនគួរលះបង់សិក្ខាបទទេ ហើយក៏បោះកាំបិតព្រាដែលលីនៅលើស្មាចោលទៅក្នុងព្រៃ។ ឯពស់ថ្លាន់ក៏លែងឧបាសកនោះ ហើយលូនចេញទៅមួយរំពេច។ សមាទានវិរតិមានសេចក្ដីសង្ខេបយ៉ាងនេះ។

ឯសមុច្ឆេទវិរតិ បានដល់វិរតិដែលប្រកបដោយអរិយមគ្គរបស់ព្រះអរិយបុគ្គល ចាប់ដើមតាំងអំពីកើតសមុច្ឆេទវិរតិនោះឡើង សន្ដានចិត្តរបស់ព្រះអរិយបុគ្គលនោះ មិនបានគិតនឹងសម្លាប់សត្វឡើយ។

ចប់វិរតិ៣ប្រការដោយសង្ខេបតែប៉ុណ្ណេះ។

ម្យ៉ាងទៀត ជនជាសប្បុរសប្រកបដោយបញ្ញាល្អ គួររក្សាសីល៨ កាលបើបានរក្សាហើយ ត្រូវប្រព្រឹត្តឱ្យល្អក្នុងសីលនោះ កុំឱ្យដាច់ដាចធ្លុះធ្លាយ កាលនឹងបរិភោគអាហារ គួរបរិភោគឱ្យបរិសុទ្ធដោយទីបំផុតទាំង៣ គឺមិនបានឃើញ ១ មិនបានឮ ១ មិនបានរង្គៀស ១ គួរតែលះបង់ជីវិតខ្លួន មិនគួរប្រព្រឹត្តឱ្យកន្លងសីលនោះឡើយ ដូចមានវត្ថុនិទានថា ព្រះរាជាមួយព្រះអង្គ សោយរាជ្យក្នុងលង្កាទ្វីប ទ្រង់ព្រះនាមថា ធម្មិកតិស្សមហារាជ ព្រះរាជានោះទ្រង់មានព្រះរាជហឫទ័យ ចង់សោយសាច់សត្វទទាអាំង តែទ្រង់ព្រះចិន្ដាថា បើអញនិយាយប្រាប់គេថា ចង់ស៊ីសាច់សត្វទទាអាំងហើយ មុខជាជនទាំងឡាយនឹងធ្វើសត្វទទាឱ្យវិនាស ក្នុងទីប្រមាណជាមួយយោជន៍ជុំវិញ។ ព្រះរាជានោះ ក៏ទ្រង់អត់ទ្រាំសេចក្ដីស្រេកឃ្លានអស់៣ឆ្នាំ មានរោគខ្ទុះកើតក្នុងព្រះកណ្ណា។ ព្រះរាជានោះ ក៏មិនអាចនឹងអត់ទ្រាំសេចក្ដីស្រេកឃ្លានបាន ក៏មានព្រះបន្ទូលសួរថា មនុស្សណាមួយជាខ្ញុំបម្រើរបស់អញ ហើយជាអ្នករក្សាសីលដោយត្រឹមត្រូវមានដែរឬ។ ជនទាំងឡាយក្រាបបង្គំទូលថា សូមទ្រង់ព្រះមេត្តាប្រោស មានឧបាសកម្នាក់ឈ្មោះតិស្សឧបាសក រក្សាសីលត្រឹមត្រូវមិនឱ្យដាច់ដាចធ្លុះធ្លាយឡើយ។ ព្រះរាជាទ្រង់ប្រាថ្នានឹងល្បងឧបាសកនោះមើល ទ្រង់បង្គាប់ឱ្យហៅឧបាសកនោះមក។ ឧបាសកនោះក៏មកតាមព្រះរាជអាជ្ញា ដល់ហើយក៏ក្រាបបង្គំ ស្ថិតនៅក្នុងទីដ៏សមគួរ។ ព្រះរាជាទ្រង់សួរថា អ្នកឯងឈ្មោះតិស្សឧបាសកឬ។ ឧបាសកក្រាបទូលថា ព្រះករុណាថ្លៃវិសេស។ ព្រះរាជាទ្រង់ត្រាស់ថា អ្នកឯងចូរត្រឡប់ទៅវិញចុះ។ លុះឧបាសកនោះត្រឡប់ទៅវិញហើយ ព្រះរាជាទ្រង់បង្គាប់បុរសម្នាក់ឱ្យយកមាន់រស់មួយ ទៅឱ្យឧបាសកនោះចម្អិនក្រយាស្ងោយបីមុខយកមកថ្វាយព្រះអង្គ។ បុរសនោះក៏ទៅតាមព្រះរាជបង្គាប់។ ឧបាសកនិយាយទៅនឹងព្រះរាជបម្រើនោះថា បើមាន់នេះស្លាប់ស្រាប់ យើងអាចនឹងចាត់ចែងក្រយាស្ងោយថ្វាយតាមព្រះរាជហឫទ័យ ឥឡូវមាន់នេះនៅរស់ យើងធ្វើមិនបានឡើយ ព្រោះយើងមិនសម្លាប់សត្វ។ រាជបម្រើក៏ត្រឡប់មកក្រាបបង្គំទូលព្រះរាជាវិញ។ ព្រះរាជាក៏ទ្រង់បង្គាប់ឱ្យរាជបម្រើទៅប្រាប់ដូច្នោះម្ដងទៀត រាជបម្រើក៏ទៅប្រាប់ឧបាសកនោះម្ដងទៀតថា ការបម្រើព្រះរាជាជាការធ្ងន់ពន់ពេកណាស់ អ្នកឯងកុំធ្វើដូច្នេះឡើយ កាលបើសីលដាច់ទៅហើយ អ្នកឯងអាចនឹងសមាទានវិញទៀតបាន អ្នកឯងចូរចម្អិនមាន់នេះថ្វាយព្រះរាជាកុំខាន។ គ្រានោះ តិស្សឧបាសកនិយាយទៅនឹងរាជបម្រើថា ក្នុងអត្ថភាពមួយមានសេចក្ដីស្លាប់ម្ដងជាទៀងឥតឃ្លៀងឃ្លាតឡើយ ហេតុនោះយើងមិនធ្វើ បាណាតិបាតទេ។ រាជបម្រើក៏ត្រឡប់មកក្រាបបង្គំទូលព្រះរាជាវិញ។ ព្រះរាជាក៏ប្រើរាជបម្រើទៅដូច្នោះជាគម្រប់៣ដង ឧបាសកនោះក៏នៅតែមិនព្រមទទួលធ្វើតាមព្រះរាជអាជ្ញា ទើបទ្រង់ឱ្យហៅឧបាសកនោះមក ទ្រង់សួរដោយព្រះអង្គឯង។ ឧបាសកនោះ ក៏នៅតែរឹងទទឹងនឹងព្រះរាជអាជ្ញាដូច្នោះដដែល។ ព្រះរាជាទ្រង់បង្គាប់រាជបុរសថា ឧបាសកនេះ វាមិនទទួលធ្វើតាមព្រះរាជអាជ្ញាអ្នកទាំងឡាយចូរនាំវាទៅដាក់ត្រង់កន្លែងសម្លាប់មនុស្ស ហើយកាត់ក្បាលវាចោលចេញ តែទ្រង់ឱ្យសញ្ញាដល់រាជបុរសក្នុងទីស្ងាត់ថា អ្នកទាំងឡាយកុំអាលសម្លាប់វា គ្រាន់តែគំរាមឱ្យវាខ្លាចហើយនាំវាទៅ យកក្បាលវាតម្កល់ទុកលើជ្រញ់កន្លែងសម្លាប់មនុស្ស ហើយត្រឡប់មកប្រាប់អញវិញ។ ពួករាជបុរសនាំឧបាសកនោះទៅឱ្យដេកលើជ្រញ់កន្លែងសម្លាប់មនុស្ស ហើយយកមាន់នោះទៅដាក់លើដៃឧបាសក។ ឧបាសកក៏យកមាន់ដាក់លើដើមទ្រូងខ្លួននិយាយថា ម្នាលមាន់ អញឱ្យជីវិតអញដល់ឯង យកជីវិតឯងមកជាជីវិតអញវិញ មាន់ឯងកុំភិតភ័យអ្វី ចូរឯងទៅចុះ ថាដូច្នេះហើយក៏លែងមាន់នោះទៅ។ មាន់ក៏ទទះស្លាបហើរទោទំលើដើមជ្រៃមួយ។ កន្លែងនេះជាកន្លែងឱ្យអភ័យដល់សត្វមាន់ មានឈ្មោះប្រាកដថា កុក្កុដគិរី។

ឯព្រះរាជា ទ្រង់ព្រះសណ្ដាប់ដំណឹងនោះហើយ ទ្រង់បង្គាប់បុត្រនៃអមាត្យម្នាក់ឱ្យហៅឧបាសកនោះមកវិញ ហើយទ្រង់ព្រះរាជទានបំពាក់គ្រឿងប្រដាប់ទាំងពួងដល់ឧបាសក ហើយទ្រង់មានព្រះបន្ទូលថា យើងមិនបានធ្វើទុក្ខទោសអ្វីដល់អ្នកឯងទេ យើងគ្រាន់តែល្បងលងអ្នកឯងមើលទេ ព្រោះយើងមានប្រាថ្នាចង់សោយសាច់សត្វទទាកន្លងបីឆ្នាំមកហើយ អ្នកឯងអាចចាត់ចែងសាច់សត្វទទាដែលបរិសុទ្ធដោយទីបំផុតទាំង៣ឱ្យយើងបានឬទេ។ ឧបាសកទទួលព្រះបន្ទូលរួចហើយក៏ចេញទៅឈរទៀបមាត់ទ្វារ ក៏ស្រាប់តែឃើញបុរសម្នាក់នាំយកសត្វទទាស្លាប់ស្រាប់៣ដើរចូលមកអំពីព្រឹក បានឱ្យថ្លៃពីរកហាបណៈ ទិញយកទទានោះមកចាត់ចែងធ្វើបង់គ្រឿងប្រហើរមានជីរជាដើម អាំងឆ្អិនស្រេចក៏នាំយកមកថ្វាយព្រះរាជា។ រឿងនេះមានមកក្នុងអដ្ឋកថាអាសិវិសវគ្គ ក្នុងសំយុត្តិនិកាយ សឡាយតនវគ្គ។

ម្យ៉ាងទៀត សីល៥ បើបុគ្គលឯណា បានរក្សាដោយប្រពៃហើយ បុគ្គលនោះបានឈ្មោះថាជាអ្នកមានសីល ហើយរមែងទៅកើតក្នុងសុគតិភព សមតាមពុទ្ធភាសិតដែលព្រះអង្គទ្រង់ប្រោសព្រះរាជទានធម៌ទេសនា ដល់អនាថបិណ្ឌិកសេដ្ឋី ក្នុងគម្ពីរអង្គុត្តរនិកាយបញ្ចកនិបាតថា

យោ ចាណំ នាតិចាបេតិ មុសាវាទំ ន ភាសតិ

លោកេ អទិន្នំ នាទិយតិ បរទារំ ន កច្ឆតិ

សុរាមេរយ ចានញ្ច យោ នរោ នានុយុញ្ជតិ

បហាយ បញ្ច វេរានិ សីលវា ឥតិ វុច្ចតិ

កាយភេទា សប្បញ្ញោ សុគតឹ សោបបជ្ជតិ។

ជនឯណាមិនសម្លាប់សត្វ មិននិយាយពាក្យកុហក មិនកាន់យកទ្រព្យដែលគេមិនបានឱ្យ ក្នុងលោក មិនសេពគប់នឹងភរិយារបស់អ្នកដទៃ ម្យ៉ាងទៀត ជនឯណាមិនប្រកបនូវការផឹកទឹកស្រវឹងគឺសុរានិងមេរ័យ ជននោះឈ្មោះថាបានលះបង់ពៀរទាំង៥ហើយ អ្នកប្រាជ្ញឱ្យឈ្មោះថា ជាអ្នកមានសីល ជននោះប្រកបដោយបញ្ញា លុះរំលាងបញ្ចខន្ធទៅហើយ រមែងចូលទៅកាន់សុគតិភព។

អ្នកមានបញ្ញាគួរពិចារណាតាមពុទ្ធភាសិតនេះ ឱ្យឃើញថា សីល៥នេះ មានអានិសង្សអាចឱ្យទៅកើតក្នុងសុគតិភពបាន សូម្បីតែបុគ្គលរក្សាតែមួយរំពេច ក៏អាចឱ្យទៅបង្កើតក្នុងស្ថានសួគ៌ក៏មានខ្លះដែរ ដូចមានវត្ថុនិទានថា សម្ពហុលា កិរ សមុទ្ទវាណិជា នាវាយ សមុទ្ទំ បក្ខន្ទឹសុ។ បានឮថាពួកឈ្មួញសមុទ្ទច្រើននាក់ នាំគ្នាស្ទុះទៅកាន់សមុទ្ទដោយសំពៅ។ ពួកឈ្មួញទាំងនោះបើកសំពៅទៅ សំពៅក៏លឿនរហ័សឆាប់ប្រៀបដូចសរដែលគេបាញ់ទៅ បាន៧ថ្ងៃក៏កើតឧត្បាតធំក្នុងកណ្ដាលសមុទ្ទ មានរលកធំតាំងឡើងទឹកចូលពេញសំពៅ។ កាលបើសំពៅទៀបនឹងលិចហើយ មហាជនក៏នឹករឭកដល់ឈ្មោះទេវតារាល់ៗខ្លួន បានធ្វើកិច្ចបន់ស្រន់ជាដើម ហើយក៏នាំគ្នាយំ។ មានបុរសម្នាក់គិតពិចារណាថា អាត្មាអញមានទីពឹងក្នុងភ័យនេះឬទេ ក៏នឹកឃើញដល់សរណគមន៍និងសីលដ៏បរិសុទ្ធរបស់ខ្លួន ហើយក៏អង្គុយពែនភ្នែននាកណ្ដាលជនទាំងនោះ ប្រៀបដូចជាព្រះយោគីធ្វើកម្មដ្ឋាន។ ពួកជនដទៃក៏សួរដល់ហេតុដែលមិនបានខ្លាចនឹងបុរសនោះ។ បុរសក៏ប្រាប់ថា ម្នាលអ្នកទាំងឡាយ ថ្ងៃដែលយើងឡើងជិះសំពៅមក យើងបានឱ្យទានដល់ភិក្ខុសង្ឃ បានសមាទានសរណគមន៍និងសីលរួចជាស្រេច ព្រោះហេតុនោះបានជាយើងមិនភ័យ។ ជនទាំងឡាយសួរថា អ្នកជាម្ចាស់ សរណគមន៍និងសីលនោះគួរដល់អ្នកដទៃដែរឬទេ។ បុរសប្រាប់ថា គួរដល់អ្នកដទៃដែរ។ ជនទាំងឡាយនិយាយថា បើដូច្នោះ អ្នកចូរឱ្យដល់យើងរាល់គ្នាផង។ បុរសនោះធ្វើមនុស្សទាំងអស់នោះ ឱ្យជា៧ចំណែក ក្នុងមួយចំណែកៗ ៧០០នាក់ៗ។ ទើបបុរសនោះឱ្យសីល៥ដល់មនុស្សទាំងអស់។

បណ្ដាជនទាំងនោះ ជន១០០នាក់ទី១ សមាទានសីលក្នុងវេលាទឹកត្រឹមកជើង។ ពួកជន១០០នាក់ទី២ សមាទានសីលក្នុងវេលាទឹកត្រឹមជង្គង់ ទី៣ទឹកត្រឹមចង្កេះ ទី៤ត្រឹមផ្ចិត ទី៥ត្រឹមដោះ ទី៦ត្រឹមក ទី៧សមាទានសីលក្នុងវេលាទឹកប្រៃចូលមាត់។ បុរសនោះបានឱ្យសីលដល់មនុស្សទាំងអស់នោះរួចហើយ ស្រែកប្រកាសឃោសនាឡើងថា អ្នករាល់គ្នាគ្មានទីពឹងអ្វីដទៃក្រៅអំពីសីល ចូរពិចារណាសីលតែម្យ៉ាងចុះ។ ពួកជនទាំង៧០០ នាក់ក៏ធ្វើមរណភាពក្នុងសមុទ្ទទាំងអស់ ក៏បានទៅកើតក្នុងពិភពតាវត្តិង្សទេវលោក ព្រោះអាស្រ័យសីលដែលខ្លួនបានសមាទានក្នុងសម័យជិតស្លាប់។ វិមានទាំងឡាយក៏កើតមានដល់ទេវតាទាំងនោះដោយពួកដោយដុំ។ វិមានមាសប្រមាណជា១០០យោជន៍ កើតឡើងដល់ទេវតាជាអាចារ្យ នាកណ្ដាលវិមានទាំងអស់។ វិមានក្រៅអំពីនោះជាបរិវារនៃវិមាននោះ វិមានយ៉ាងទាបជាងគេបង្អស់ត្រឹម១២យោជន៍។ ទេវតាទាំងឡាយនោះ ក៏រំពឹងបុញ្ញកម្ម ក្នុងខណៈដែលខ្លួនបានទៅកើតរួចហើយ ក៏ដឹងច្បាស់ថា សម្បត្តិដែលខ្លួនបាននោះ បានព្រោះអាស្រ័យទេវតាជាអាចារ្យ ហើយក៏នាំគ្នាទៅនិយាយសរសើរគុណអាចារ្យក្នុងសម្នាក់ព្រះទសពល។ រឿងនេះមានក្នុងអដ្ឋកថាទេវតាសំយុត្ត។

មានរឿងក្នុងបាលី សព្ភិសូត្រ ទេវតាសំយុត្ត ក្នុងគម្ពីរសំយុត្តិនិកាយថា ទេវតាទាំងអស់នោះឈ្មោះថា << សតុល្លបកាយិកាទេវតា >> មានរស្មីភ្លឺព្រោងព្រាយញ៉ាំងវិហារជេតពន ឱ្យភ្លឺស្វាងជុំវិញទាំងអស់ ក្នុងវេលាពាក់កណ្ដាលរាត្រី ហើយក៏ចូលទៅគាល់ព្រះដ៏មានព្រះភាគ លុះចូលទៅដល់ហើយ ក៏ក្រាបថ្វាយបង្គំព្រះដ៏មានព្រះភាគ ហើយស្ថិតនៅក្នុងទីដ៏សមគួរ។ ទេវតាមួយ លុះស្ថិតនៅក្នុងទីដ៏សមគួរ ហើយក៏ពោលគាថានេះ ក្នុងសម្នាក់ព្រះដ៏មានព្រះភាគថា

សព្ភិរេវ សមាសេថ សព្ភិ កុព្វេថ សន្ថវំ

សតំ សទ្ធម្មមញ្ញាយ សេយ្យោ ហោតិ ន ចាបិយោៗ

បុគ្គលគប្បីអង្គុយ(១)ជាមួយនឹងសប្បុរស គប្បីធ្វើសេចក្ដីរីករាយជាមួយនឹងសប្បុរស សេចក្ដីល្អចម្រើននឹងមានដល់បុគ្គលនោះ សេចក្ដីអាក្រក់មិនមានដល់បុគ្គលនោះឡើយ ព្រោះបុគ្គលនោះបានដឹងច្បាស់នូវព្រះសទ្ធម្មគឺសីល៥ របស់សប្បុរសទាំងឡាយ។

លំដាប់នោះ ទេវតាដទៃទៀត បានពោលគាថានេះក្នុងសម្នាក់ព្រះដ៏មានព្រះភាគថា

សព្ភិរេវ សមាសេថ សព្ភិ កុព្វេថ សន្ថវំ

សតំ សទ្ធម្មមញ្ញាយ បញ្ញំ លភតិ នាញ្ញតោ។

បុគ្គលគប្បីអង្គុយជាមួយនឹងសប្បុរស គប្បីធ្វើសេចក្ដីរីករាយជាមួយនឹងសប្បុរស បុគ្គលនោះរមែងបានបញ្ញា ព្រោះដឹងច្បាស់នូវព្រះសទ្ធម្មគឺសីល៥ របស់សប្បុរសទាំងឡាយ មិនមែនបានអំពីសម្នាក់បុគ្គលដទៃឡើយ។

លំដាប់នោះ ទេវតាដទៃទៀត បានពោលគាថានេះក្នុងសម្នាក់ព្រះដ៏មានព្រះភាគថា