មានពេលមួយ ប្រាជ្ញា សំណាង ផល ទាំង៣នាក់បានមកប្រជុំគ្នា ប្រាជ្ញាអាងអួតឡើងថា ប្រាជ្ញាមានឫទ្ធិពូកែជាងសំណាងនិងផល សំណាងអាងអួតឡើងថា សំណាងថាមានឫទ្ធិធំពូកែជាងប្រាជ្ញានិងផល ផលអាងអួតឡើងថា ផលមានឫទ្ធិជាងប្រាជ្ញានិងសំណាង នោះអ្នកទាំង៣នាក់អាងអួតតែសព្វរៀងខ្លួនមិនដឹងជាអ្នកខាងណាមានឫទ្ធិអានុភាពជាងខាងណា មានសេចក្ដីអំនួតតែសព្វរៀងខ្លួន នោះអ្នកទាំង៣នាក់ថាបើចង់ដឹងឱ្យល្បងឫទ្ធិគ្នាមើល ឱ្យដឹងជាអ្នកណាពូកែជាងអ្នកណានោះ ប្រាជ្ញា សំណាង ផល ទាំង៣នាក់ជំនុំព្រមតាំងល្បងឫទ្ធិទាំង៣នាក់បណ្ដើរគ្នាទៅ ក៏មើលទៅឃើញមានមនុស្ស១នាក់ជាអ្នកក្រកម្សត់នៅខ្ញុំសេដ្ឋី ៗ ឱ្យបុរសនោះឃ្វាលគោក្របី រកតែសំពត់អាវនឹងស្លៀកពាក់គ្មាន មនុស្សនោះល្ងង់មិនស្គាល់ខុសត្រូវ ចេះដឹងតែឃ្វាលក្របី នោះប្រាជ្ញា-សំណាងទាំងពីរនាក់ បើផលអាងអួតថាខ្លួនគ្រាន់បើឱ្យផលទៅជួយមនុស្សនៅខ្ញុំសេដ្ឋីនោះ តើបានគ្រាន់បើយ៉ាងដូចម្ដេចឡើង នោះក៏ផលក៏បានទៅជួយមនុស្សនោះ ៗ តាំងពីថ្ងៃដែលផលទៅជួយនោះ ក៏អ្នកទាំងពួងចេះតែនឹកអាណិតមនុស្សនោះ ក៏យកចំណីទៅឱ្យមនុស្សនៅខ្ញុំសេដ្ឋីនោះស៊ីពុំមានខ្វះចំណីអ្វីសោះឡើយ តែផលជួយកម្លាំងដល់បានតែត្រឹមស៊ីពុំមានខ្វះឡើយ ផលនឹងគិតជួយមនុស្សនោះអ្វីតទៅមិនបាន នោះប្រាជ្ញា សំណាង បានសួរទៅផលថា ផលជួយមនុស្សបានយ៉ាងណាតទៅទៀត ផលឆ្លើយប្រាប់ទៅសំណាងប្រាជ្ញាវិញថា អំណាចផលជួយមនុស្សនេះបានតែប៉ុណ្ណោះទេ នោះសំណាងបានទៅជួយមនុស្សនោះទៀត ឯមនុស្សនោះលុះសំណាងបានទៅជួយទៀត ក៏ក្របីដែលឃ្វាលទាំងប៉ុន្មាន ជុសអាចម៍មកដាក់ក្នុងក្រោលនោះ ក៏សុទ្ធតែដុំពេជ្រទាំងអស់ភ្លឺពេញក្រោល តែបុរសដែលឃ្វាលក្របីនោះមិនស្គាល់ជាដុំពេជ្រសោះ រើសបានអាចម៍ក្របីនោះ១ដុំយកមកចងនឹងចុងខ្សែក្របីគ្រវីលេងភ្លឺព្រោងព្រាតដេញក្របីទៅឃ្វាលជារាល់ថ្ងៃ ដល់ដេញក្របីទៅផឹកទឹកនៅបាងសមុទ្ទ ក៏គ្រវីខ្សែក្របីនោះលេងជាធម្មតា និយាយពីនាយសំពៅដែលបើកសំពៅក្នុងសមុទ្រវាត្រូវភ្នែកនឹងអំណាចរន្ទះពេជ្រដែលបុរសនោះគ្រវីលេង ក៏ក្រឡេកដេញតាមអំណាចពេជ្រដែលភ្លឺនោះមកឃើញបុរសគ្រវីលេង នាយសំពៅក៏បើកសំពៅចូលមកក៏សួរទៅបុរសនោះថា បុរសឯងបានរបស់នេះពីណាមក បុរសនោះក៏ប្រាប់ទៅនាយសំពៅវិញថា របស់នេះជាអាចម៍ក្របីដែលខ្ញុំឃ្វាលនេះ នាយសំពៅក៏គិតថា មនុស្សនេះល្ងង់មិនស្គាល់ដុំពេជ្រ នាយសំពៅក៏បានសួរទៅបុរសនោះទៀតថា បុរសឯងដែលឃ្វាលនោះក្របីបុរសឯងឬក្របីរបស់អ្នកណា បុរសនោះបានឆ្លើយប្រាប់ទៅនាយសំពៅថា ខ្ញុំនៅជាខ្ញុំសេដ្ឋីតាំងពីជីដូនជីតារហូតដល់មកអាពុកម្ដាយដល់មកខ្ញុំជាកូនទៀត នោះនាយសំពៅបានសួរទៅបុរសនោះថា ជំពាក់សេដ្ឋីប្រាក់ប៉ុន្មានរៀល បុរសនោះបានប្រាប់ទៅនាយសំពៅវិញថា ខ្ញុំឮអាពុកម្ដាយខ្ញុំនិយាយប្រាប់ខ្ញុំថា ជីដូនជីតាខ្ញុំគាត់ជំពាក់លោកសេដ្ឋីប្រាក់ដើម ១០០០៛ នាយសំពៅក៏បានសួរទៅបុរសនោះវិញទៀតថា ចុះក្របីដែលជុះអាចម៍នៅក្នុងក្រោលអ្នកឯងនោះមានប៉ុន្មានដែលមានពន្លឺដូចរបស់អ្នកឯងកាន់លេងនេះ បុរសនោះបានប្រាប់ទៅនាយសំពៅវិញថា អាចម៍ក្របីដែលដូចជាដុំដែលខ្ញុំកាន់មកនេះ គឺពេញតែក្រោលក្របីដែលឃ្វាលនោះ នាយសំពៅក៏គិតថា បុរសនេះជាមនុស្សមានសំណាង តែមិនស្គាល់ពេជ្រព្រោះដោយល្ងង់ នាយសំពៅបានសួរទៅបុរសនោះថា អ្នកឯងព្រមធ្វើជាកូនយើង ៗ នឹងយកអ្នកឯងទៅថែរក្សាធ្វើកូន នោះបុរសនោះបានប្រាប់ទៅនាយសំពៅវិញថា ខ្ញុំទៅនៅនឹងលោកមិនបានទេ ព្រោះខ្ញុំនៅជំពាក់ប្រាក់លោកសេដ្ឋី នាយសំពៅថា មិនអីទេឱ្យតែបុរសឯងព្រមទៅនៅធ្វើកូនយើងចុះយើងយកប្រាក់ ១០០០៛ ទៅលោះពីលោកសេដ្ឋី ឯអាចម៍ក្របីដែលជុះមកក្នុងក្រោលទាំងប៉ុន្មាន យើងត្រូវយកដាក់ក្នុងសំពៅយើងទៅ បុរសនោះក៏ព្រមតាមនាយសំពៅ ៗ ក៏បានយកប្រាក់ ១០០០៛ ទៅលោះពីសេដ្ឋីរួច ក៏បានទៅកើបពេជ្រយកពីក្នុងក្រោលក្របីផ្ទុកដាក់សំពៅពេញបើកទៅដល់ទីលំនៅផ្ទះនាយសំពៅ ៗ គិតពិចារណាប្ដីប្រពន្ធថា កូនយើងនេះជាមនុស្សល្ងង់ម្ល៉េះ ឥឡូវយើងចាត់ទៅធ្វើជំនួញគិតគូររបស់អ្វីៗមិនកើត បើដូច្នោះគួរយើងទៅដណ្ដឹងកូនស្ដេចឱ្យ ធម្មតាស្ដេចនៅតែស្ងៀមគ្មានគិតគូរអ្វី បើកូនធ្វើស្ដេចនឹងធ្វើបាន ជំនុំព្រមប្ដីប្រពន្ធក៏នាំគ្នាទៅដណ្ដឹងកូនស្ដេច ៗ ក៏ព្រមព្រៀងឱ្យកូនក្រមុំមកកូននាយសំពៅ ក៏គិតគូរគ្នាការងារហើយជាស្រេច នាយសំពៅក៏វិលទៅផ្ទះវិញ នៅតែបុរសជាកូននាយសំពៅ ដល់ពេលយប់កូនក្រមុំស្ដេចតាំងរៀបពូកកន្ទេលខ្នល់ខ្នើយដំណេកបង្គុយប្ដី នឹងរួមបវេណីជាមួយដូចធម្មតាអ្នកទាំងពួង ឯបុរសនោះជាមនុស្សល្ងង់ខ្លៅ ក៏មិនគិតទៅដេកនឹងកូនក្រមុំស្ដេច ទៅដេកឯជើងកំពែងវាំងស្ដេចនោះវិញ លុះព្រឹកឡើងដើរលេងឡូ លេងឈូងជាមួយនឹងកូនក្មេងៗ គ្មានកាន់គំនិតសណ្ដាប់ជាកូនស្ដេច ល្ងង់មួយថ្ងៃជាពីរថ្ងៃ នាងនោះក៏ចេះតែរៀបកន្ទេលខ្នើយជារៀងរាល់ថ្ងៃពុំឃើញប្ដីទៅដេកជាមួយសោះ ហើយនាងឱ្យបម្រើទៅពិនិត្យមើល ឃើញបុរសនោះដើរទៅដេកដោយជើងកំពែងវាំង ហើយនាងកូនក្រមុំស្ដេចគិតទៅខឹងនឹងស្ដេចអាពុក ឱ្យមានប្ដីមានកិរិយាមិនច្រឡំនឹងគេ ក៏ទៅទូលស្ដេចអាពុកតាមដំណើរ ស្ដេចអាពុកកាលណាបើបានស្ដាប់ពាក្យកូនទូលសព្វគ្រប់ហើយ ក៏ខ្ញាល់ណាស់គិតថា បុរសនេះដែលប្រតិបត្តិកិរិយាយ៉ាងហ្នឹង ពិតជាមិនមែនពូជត្រកូលអ្នកខ្ពស់ គឺនាយសំពៅអាងតែខ្លួនមានសម្បត្តិទៅយកមនុស្សខ្ញុំគេមកដណ្ដឹងកូនអញដើម្បីនឹងមើលងាយ បើដូច្នេះនឹងត្រូវឱ្យទៅហៅយកកូនប្រសានោះមកមើល រីឯផ្ទះនាយសំពៅទៀតត្រូវចាត់ឱ្យទាហានទៅពទ្ធរឹបយកទ្រព្យសម្បត្តិទាំងអស់ ស្ដេចរកទៅឃើញថាមិនមែនជាកូននាយសំពៅទេ នឹងយកកូនប្រសានិងនាយសំពៅទាំងប្ដីប្រពន្ធទៅសម្លាប់ចោលទាំងអស់ ឯទ្រព្យសម្បត្តិត្រូវរឹបអូសដាក់ព្រះរាជទ្រព្យទាំងអស់។
នោះសំណាងនិងផលបានដឹងថា ស្ដេចមុខជាយកទៅធ្វើទោសបុរសនេះ ឥឡូវនេះក៏គិតភិតភ័យនឹងគិតជួយបទណាឱ្យបុរសនេះបានរួចពីជីវិត ឯអំណាចផលគឺរួចបានត្រឹមតែស៊ី ឯសំណាងបានជួយដល់ត្រឹមសោយរាជ្យ តែត្រង់ដោះខ្លួនឱ្យរួចពីជីវិតទៀតពុំបាន នោះសំណាងនិងផលទាំងពីរនាក់បានជំនុំគ្នាថា យើងត្រូវរត់ទៅពឹងប្រាជ្ញានិយាយប្រាជ្ញាថា បុរសគង្វាលក្របីយើងទាំងពីរនាក់ជួយបានសោយរាជ្យទៅហើយ តែឥឡូវស្ដេចអាពុកគិតយកទៅសម្លាប់ សុំឱ្យប្រាជ្ញាទៅជួយឱ្យរួចពីស្លាប់ ប្រាជ្ញាកាលណាបើបានឮសំណាងនិងផលមកពឹងខ្លួនយ៉ាងដូច្នេះ ហើយថាទេបើប្រាជ្ញាទៅជួយលុះតែសំណាងនិងផលចុះចាញ់ ទុកប្រាជ្ញាជាច្បង សំណាងជាកណ្ដាល ផលជាប្អូន ប្រាជ្ញាបានទៅដល់ជួយបុរសនោះ ៗ បានភ្ញាក់ស្មារតីដឹងខ្លួនថា អញបានធ្វើជាស្ដេចសោយរាជ្យមិនត្រូវដើរមកលេង ត្រូវតែកាន់សណ្ដាប់ខ្លួនជាស្ដេច បុរសនោះក៏ដើរទៅរកនាងមួយរំពេច ប្រាជ្ញាវៃវាងដើរទៅត្រួតត្រាលើមនុស្សបាវព្រាវទាំងប៉ុន្មាន ក៏នាងកូនស្ដេចនឹកឆ្ងល់ថា ប្ដីអញពីមុន តាំងពីថ្ងៃការរួចមកដើរដេកដោយជើងកំពែងវាំង បែបជាមនុស្សមិនដឹងខុសត្រូវ ឥឡូវដល់ពេលនេះ ក៏មើលទៅឃើញមានប្រាជ្ញាឆ្លុះឆ្លាតរកអ្នកឯណាស្មើគ្មាន នាងក៏សួរទៅប្ដីសូមទូលព្រះអង្គ ពីថ្ងៃដែលការរួចមក ហេតុអ្វីក៏ព្រះអង្គទៅដើរផ្ទំដោយជើងកំពែងវាំងមិនមកទីកន្លែងក្រឡាបន្ទំ តើយ៉ាងដូចម្ដេច ក៏ស្ដេចបុរសនោះបានប្រាប់ទៅនាងវិញថា គ្រូបងផ្ដាំបងថាបើរៀបការប្រពន្ធថ្មី ឱ្យសង្កេតមើលកិរិយាស្រីសិន ថាបើត្រឹមត្រូវសឹមយកធ្វើជាប្រពន្ធ បើមិនបានត្រឹមត្រូវទេយកធ្វើជាប្រពន្ធមិនបាន ហេតុនេះបានជាបងសង្កេតមើលប្អូនឯងសិន កិរិយាប្អូនឯងឃើញថាត្រឹមត្រូវទើបបងបានមករកនាងនេះ នាងក៏បានទៅទូលស្ដេចអាពុក ៗ ក៏បានពិនិត្យមើលឃើញជាមនុស្សនេះមានតម្រិះប្រាជ្ញានឹងរកអ្នកឯណាស្មើគ្មាន ក៏លើករាជ្យឱ្យសោយទៅ។
ប្រភព ៖ ទស្សនាវដ្ដីកម្ពុជសុរិយា ឆ្នាំ១៩៣៥
