អ្នកព្រះភិរម្យភាសា អ៊ូ ហៅ ង៉ុយ
បទពាក្យ ៧
១– អ្នកព្រះភិរម្យភាសាអ៊ូ លើកដៃទាំងគូប្រណម្យផ្ចង់ បង្គំព្រះពុទ្ធគ្រប់ព្រះអង្គ ព្រះធម៌ព្រះសង្ឃប្រសើរសាយ ។ ព្រះគុណគ្រូឧបជ្ឈាយាចារ្យ មាតាបិតាបង្កើតកាយ បង្កើតប្រាជ្ញាថ្លាវែងឆ្ងាយ ខ្ញុំសូមអធិប្បាយចែកពាក្យជូន ។ ព្រះពុទ្ធសករាជព្រះសាសនា អតិកន្តារកន្លងធួន ពីរពាន់បួនរយចិតសិបបួន ចួនខែនិងថ្ងៃគ្មានកន្លង ។ ដើមឆ្នាំមមែក្នុងត្រីស័ក ពិសាខភ្លៀងធ្លាក់កាត់ទឹកម្តង មួយរោចថ្ងៃសៅរ៍កើតសៅហ្មង ឮពាក្យអ្នកផងទាស់ទែងគ្នា ។
៥– មិនបានកាប់ចាក់ដល់បាក់បែក ថ្ងៃនេះជជែកថ្ងៃស្អែកជា ចាក់ដោតរាលរោលពោលពណ៌នា និន្ទាដៀលត្មះចាស់បូរាណ ។ ពួកចាស់ដៀលត្មះអ្នកប្រាជ្ញថ្មី រឿងធម៌បាលីស្តីប្រមាណ ប្រមាថទៅមកមិនឈប់ខាន ហាមប្រាមមិនបានមិនបាត់មាត់ ។ ព្រះធម៌ព្រះពុទ្ធតែមួយអង្គ លោកសង្ឃបួសរៀនមានដោយវត្ត សង្ឃខ្លះចេះស្ទើរមិនចាំស្អាត់ ភ្លើៗសូត្រភ្លាត់មិនត្រូវខ្យល់ ។ គេចាប់ថាខុសប្រកាន់ខឹង មិនដឹងថាខ្លួនរៀនមិនដល់ មិនដែលសួរគេព្រោះមិនឆ្ងល់ សម្គាល់ថាខ្លួនត្រូវមិនខុស ។ អ្នកប្រាជ្ញលោកសូត្រចំបាលី ថាគេធម៌ថ្មីស្តីបន្តុះ បន្ទោសទៅមកឆ្លើយឆ្លងឈ្លោះ មិនព្រមចំណុះខុសចំណាំ ។
១០– ចំណែកចំណេះចេះរាល់ខ្លួន បារាជិកបួនវិន័យប្រាំ មហាវគ្គចុល្លវគ្គអាទិកម្ម ព្រះអង្គគ្មានផ្តាំឱ្យឈ្លោះគ្នា ។ ផ្តាំឱ្យតែកាន់សិក្ខាបទ អ្នកបួសរាល់វត្តត្រូវសាមគ្គា ព្រះពុទ្ធរូបរាល់វិហារ វន្ទាគោរពរាល់យប់ថ្ងៃ ។ នមស្ការបង្គំធម៌បីបទ សូត្រហាហបមាត់នឿយជើងដៃ មិនដឹងប្រាកដរតនត្រ័យ មិនចេះសង្ស័យសួរអ្នកណា ។ អ្នកប្រាជ្ញលោកសូត្រចំបាលី ប្រែចេញសេចក្តីឱ្យពិស្តារ អ្នកខ្លៅមិនស្តាប់តាមពុទ្ធដីកា គេថាខ្លួនខុសប្រកាន់ខឹង ។ ធម៌សម្ពុទ្ធេសូត្រលាន់ៗ ព្រះពុទ្ធរយពាន់ខ្លះមិនដឹង ជឿជាក់ថាចេះចប់ប៉ុណ្ណឹង មិនប្រឹងរៀនប្រែបកបរិយាយ ។
១៥– ចេះហើយមិនដឹងថាខ្លួនខុស មិនព្រមចំណុះអ្នកប្រាជ្ញប្រាយ បាលីច្រឡំពាក្យនិស្រាយ នឹកស្តាយបែបចាស់មិនផ្លាស់ចេញ ។ គេថាសូត្រធម៌មិនចេះប្រែ បានបុណ្យខ្លះដែរតែមិនពេញ បើចេះប្រែផងបានចំណេញ ខ្លួនរឹតទន្ទេញតែបែបចាស់ ។ ចចេសទទឹងរឹងជជែក ប្រកឹងប្រកែកប្រកួតម្នះ ម្នៅៗសត្រូវនឹងធម៌ព្រះ ជាតិក្រោយក្រឡាស់ជាល្ងង់ខ្លៅ ។ មានកាលត្រឡប់ជាគថ្លង់ មម៉េងមម៉ង់ឆ្កួតមួម៉ៅ ពីព្រោះមិនស្តាប់ប្រាជ្ញប្រដៅ ហ្នឹងហៅចេះហើយមិនប្រសប់ ។ ប្រសិនបើឱនខ្លួនខ្លបខ្លាច អ្នកប្រាជ្ញកាលណាលោកនឹងស្អប់ ធម៌អាថ៌អ្នកណានឹងចេះចប់ កុំកាន់ទម្លាប់ទម្លោយខ្លួន ។
២០– ទម្លាក់ឱ្យទាបសុភាពវ័យ ព្រះសូត្រវិន័យធំជាងក្បួន ព្រះអភិធម្មជាមាំបួន នេះហើយប្រថួនគួររៀនទៀត ។ ពាក្យពីបូរាណជាពាក្យងាយ ពាក្យក្បួនទូលាយស្រណុកជ្រៀត ឯពាក្យគម្ពីរទីចង្អៀត គួរឆ្លៀតជ្រើសរកយកឱ្យបាន ។ ឱ្យបែកគំនិតគិតច្រើនផ្លូវ មួយខុសមួយត្រូវជាពីរស្ថាន គេប្រាប់ថាខុសគួរឈប់ខាន ឃើញត្រូវប៉ុន្មានប្រមូលយក ។ ព្រះឱស្ឋព្រះអង្គទ្រង់ទេសនា អ្នកប្រាជ្ញចែងចារចងទុកមក ព្រះសូត្រវិន័យលោកលៃលក ប្រែសព្ទសៀតស៊កច្រើនប្រការ ។ ពាក្យពិតប្រាកដបទបាលី ប្រែចេញសេចក្តីឃើញពិស្តារ គួរស្តាប់ឱ្យស្តែងសិនកុំថា កុំអាងតម្រាតម្រាប់ចាស់ ។
២៥– តម្រាយបូរាណយូរអង្វែង មិនលែងច្រឡំមានលើសខ្វះ អ្នកប្រាជ្ញជំនុំឃើញខុសណាស់ ចោលខ្លះទុកខ្លះដោយពិស្តារ ។ យ៉ាងធម៌«តិរោក»ពីបូរាណ មិនដឹងជាបានពីគ្រូណា សូត្រលាយចម្រុះខុសអក្ខរា មិនបានជាការប្រយោជន៍អ្វី ។ អ្នកប្រាជ្ញឃើញខុសច្រើនអន្លើ រុះរើរៀបចំផ្សំបាលី អ្នកខ្លៅហៅធម៌តិរោកថ្មី សម្តីបែបឡកចំអកខឹង ។ សង្ខេបរឿងសូទ្រធម៌ត្រូវខុស កូនចៅប្រុសៗគួរខំប្រឹង ប្របរកអ្នកប្រាជ្ញប្រិតឱ្យដឹង សម្លឹងអក្ខរាឱ្យប្រាកដ ។ ប្រការមួយទៀតចាស់ជាន់មុន ធ្វើបុណ្យអភិសេកបែកច្រើនបទ ច្រើនបែបរាប់អានគ្មានកំណត់ សន្មតថាធ្វើតាមបូរាណ ។
៣០– អាចារ្យមួយប៉ែកអភិសេកខ្ជិល បង្វិលពពិលរំពេចបាន អាចារ្យមួយថាធ្វើតាមបាន លំអានគម្ពីរបឋមត្រាស់ ។ ទេសទសជាតកចប់អភិសេក ព្រឹកស្អែករៀបចំមធុបាយាស មានមារលើកពលច្បាំងដេរដាស ធ្វើច្រាសត្រឡប់ក្រោយជាមុន ។ បើធ្វើឱ្យត្រូវតាមសាស្រ្តា នាងនាថសុជាតាគេមានគុណ ថ្វាយមធុបាយាសព្រះមានបុណ្យ និមន្តទៅផ្សងបីដងត្រាស់ ។ ទេវតាផ្អើលចុះពេញផែនដី គ្រប់ទិសប្រាំបីមីរដេរដាស កក្រើកញាប់ញ័រទាំងអាកាស អរណាស់ថ្វាយសព្ទសាធុការ ។ ហេតុនេះអ្នកចេះចាំនិទាន ធ្វើរោងធ្វើរានថ្វាយទេវតា អ្នកប្រាជ្ញចេះថ្មីស្រដីថា អាចារ្យនាំធ្វើខាតប្រយោជន៍ ។
៣៥– អាកាសទេវតានៅស្ថានខ្ពស់ គេខ្ពើមជាមនុស្សក្លិនអសោច ឧស្សាហ៍ដាក់នំឱ្យហិចហោច ចំណេញស្រមោចចោមរោមស៊ី ។ អាចារ្យមួយទៀតចេះរៀបចំ ប្រណម្យសំពះក្រុងពាលី ព្រះឥសូរព្រះនារាយណ៍មានឫទ្ធី ពេញទីចោលត្រៃសរណគមន៍ ។ ចំណីចំណែកចែកដាក់ពែ ចំណេញបានឆ្កែវាស៊ីនំ នាងហ៊ីងធរណីថាជាធំ សូមសុំទឹកដីសាងកុសល ។ អាចារ្យជាន់ចាស់ដោះសង្ស័យ ថារតនត្រ័យគេតម្កល់ តម្កើងលើកឡើងជាដើមផល ប្តឹងដល់ទេវតាជាសាក្សី ។ សសង្ខារិករឭកគុណ ធ្វើបុណ្យអភិសេកព្រះពុទ្ធថ្មី បូជាភ្ញីផ្កាស្លាបារី គ្រប់ទិសប្រាំបីសឹងឱ្យមាន ។
៤០– អភិសេកព្រះពុទ្ធតាំងកសាង តំណាងព្រះពុទ្ធដ៏ទ្រង់ញាណ រំឭកទេវតាជាប្រធាន ប្រាថ្នានិពា្វនស្ថានផុតទុក្ខ ។ ថាបើទេវតាខ្ពើមចំណី ស្អប់ស្លាបារីមិនចង់ជក់ បិសាចភ្លើៗមិនលែងភ្លក់ អារុក្ខទេវតាមិនលែងសោយ ។ នំនែកចំណីឆ្អែតស្កប់ស្កល់ សេសសល់បានប្រេតគ្នាស៊ីក្រោយ ស៊ីគ្រាន់រួចរស់ព្រោះគេឱ្យ បានដោយមគ្គផលកុសលដារ ។ លោកសូត្រតិរោកតែរាល់ព្រឹក យំកិញ្ចិច្រូចទឹកថែមយថា បញ្ជូនអានិសង្សដល់ដូនតា ប្រាថ្នាដូចម្តេចក៏សឹងបាន ។ ក្រែងដូនតាណាទៅជាប្រេត ឬមួយអណ្តែតជាតិរច្ឆាន លើសខ្វះប៉ុណ្ណោះខុសប៉ុន្មាន រាប់អានទេវតាប្រាថ្នាសុខ ។
៤៥– ថាបើទេវតាមិនព្រមសោយ កុំឱ្យខុសចុះនរក នរូកើតភាន់ផុតក្នុងភក់ វីវក់ក្នុងវាលវដ្តសង្សារ ។ មិនដាច់សង្ស័យដូចអរហត្ត លោកកាត់កាមគុណនិងតណ្ហា ត្រង់ភ្លឹងមិនងាកពឹងទេវតា ប្រាថ្នានិញ្វនគ្មានត្រឡប់ ។ ឃើញឆ្លងមិនផុតភពទាំងបី ធម៌អាថ៌បាលីចេះមិនចប់ មិនចោលសីល៥កម្មបទ១០ រាវរៀបឱ្យសព្វកុំឱ្យសល់ ។ សម្បត្តិសួគ៌សុខកើតពីទាន ឈោងយកនិញ្វនឈានមិនដល់ មិនដើរហួសសោតាមគ្គផល តម្កល់និញ្វនទុកដោយឡែក ។ នេះចប់ចម្លើយអ្នកប្រាជ្ញចាស់ ប្រាជ្ញថ្មីចង់ឈ្នះប្រឹងប្រកែក ប្រាកដនិញ្វនជាស្ថានឯក ចំណែកសោតាក្នុងតែបាន ។
៥០– ជ្រះថ្លាធ្វើបុណ្យក៏ធ្វើចុះ ទានណាខាតខុសត្រូវឱ្យខាន អារុក្ខអារក្ខកុំរាប់អាន ជាស្ថានទាបថោករកធ្វើអ្វី ។ សង្ខេបរឿងសូត្រធម៌ត្រូវខុស កូនចៅស្តាប់ចុះទាំងប្រុសស្រី អ្នកប្រាជ្ញពួកចាស់និងពួកថ្មី គប្បីចូលចិត្តជឿពួកណា ។ បើរឿងសូត្រធម៌អាថ៌បាលី គួរចូលប្រាជ្ញថ្មីខំសិក្សា ប្រយោគប្រធានមានមាត្រា រាជការបានធីប្រឡងជាប់ ។ ប្រាជ្ញចាស់ជាន់មុនធ្វើបុណ្យទាន ធ្វើរានទេវតាដោយសារធ្លាប់ អ្នកឆោតល្ងង់ខ្លៅគ្នាខ្លាចងាប់ អាចារ្យបង្គាប់គ្នាធ្វើទៅ ។ បើបែរជាខានមិនបានសុខ មិនបានធ្លាក់ចុះនរកជ្រៅ បើធ្វើទេវតាមិនជ្រកនៅ ស្ថានគេសន្ធៅសន្ធឹងហោះ ។
៥៥– ហេតុនេះគួរគិតគូររំពឹង ជញ្ជឹងកុំឱ្យសល់ចន្លោះ ចាស់មុនមានគុណរាប់មិនអស់ មិនឱ្យចោលសោះក៏មិនបាន ។ គួរគិតឱ្យសព្វគ្រប់អន្លើ គួរធ្វើឬគួរបង្អង់ខាន បើធ្វើមិនខាតបង់ប៉ុន្មាន បើខានក៏គ្មានទោសទាស់អ្វី ។ ប៉ុន្តែមិនបាត់ពាក្យចាក់ដោត ដ្បិតមនុស្សច្រើនឆោតទាំងប្រុសស្រី ពោលថាធ្វើបុណ្យតាមប្រាជ្ញថ្មី អាយុថយខ្លីជាងដូនតា ។ ពាក្យនេះសង្ខេបស្លេះមួយប៉ែក មានឈ្លោះប្រកែកច្រើនប្រការ មិនចាំប្រាកដគម្ពីរណា ពោលថាទឹកដីនេះគ្មានគុណ ។ អ្នកប្រាជ្ញនាំឱ្យអ្នកខ្លៅឆ្ងល់ សាយសុសសួរដល់ពួកអ្នកមុន អ្នកមួយរេរារង់រែកពុន មិនទាន់ចូលស៊ុនស៊ប់ម្ខាងៗ ។
៦០– អ្នកក្រោយបណ្តោយសួរអ្នកមុន ថាដីមានគុណប៉ុន្មានយ៉ាង សម្គាល់គោលអ្វីជាតឹកតាង មានរាងឃើញក្នុងគម្ពីរណា ។ អ្នកម្ខាងថាអាងនគរកាយ បរមត្ថអធិប្បាយក្នុងសាស្រ្តា ធាតុទឹកតួ ន អង្គអក្ខរា ជាគុណមាតាពីរដណ្តប់ ។ ធាតុទឹករំឭកពី សេម្ហំ វកំ យកនំ រហូតចប់ ធាតុដី កេសា មសំ សព្វ បញ្ចប់ បិត្តំ គុណបិតា ។ អ្នកចេះបិដកឆ្លើយបីដង ថានោះជាកងពួកកេសា ហៅធម៌អាចម៍នោមក៏រអើមរអា អ្នកណារំឭកគ្មានប្រយោជន៍ ។ អ្នកមួយថាភាវនាកុំឈប់ ជាទីអសុភផ្លូវអសោច អសារឥតការស្លាប់ជាខ្មោច គេដុតឆេះខ្លោចគ្មានខ្លឹមសារ ។
៦៥– គួរគិតកុំស្តាយកុំស្រណោះ រូបរាងទាំងអស់ជាអនិច្ចា អនិច្ចំមិនទៀងល្អៀងសង្ខារ សង្ឃឹមរូបានេះមិនបាន ។ សរសៃរសាច់ស្បែកសង្វេគគ្រប់ ជាសាកអសុភកម្មដ្ឋាន របស់ខាងក្នុងទាំងប៉ុន្មាន មុខជាមិនខានរលាយបាត់ ។ ទឹកដីខាងក្រៅក៏មានគុណ ព្រោះដីកើតមុនទើបកើតសត្វ កើតសព្វរូបកាយអធិប្បាយកាត់ លើកលាត់លះឃ្លាឱ្យយ៉ាងខ្លី ។ គម្ពីរត្រៃវេទដើមសាសនា ត្រៃយុតត្រៃតាគ្រប់ជាបី ព្រះពុទ្ធចេញសាងអាងទឹកដី សន្សំបារមីក្នុងភទ្ទកប្ប ។ ភទ្ទកប្បនេះមានព្រះពុទ្ធ៥ បានរៀនចេះចាំជាសណ្តាប់ សម្ដែងថាចុះនរកមួយកប្ប លោកប្រាប់ថាជេរព្រោះទឹកដី ។
៧០– អ្នកម្ខាងថាអាងរៀនសាស្រ្តា ប្រែអស់គាថាបទបាលី ព្រះពុទ្ធទតគ្រប់ភពទាំងបី ត្រង់គុណទឹកដីមិនឃើញមាន ។ កេសាអក្ខរាទាំង៥គូ មិនគួរបើយកមកសន្និដ្ឋាន យើងចេះដឹងដែរតែមិនហ៊ាន ដូចពោលបំពានហួសពុទ្ធដីកា ។ ពាក្យនេះអ្នកខ្លៅកើតសង្ស័យ សព្វថ្ងៃនៅក្នុងឧបេក្ខា មិនទាន់ដាច់សេ្រចទៅខាងណា មិនឃើញពិស្តារស្តាប់មិនបាន ។ ម្យ៉ាងទៀតប្រាជ្ញថ្មីស្តីដៀលត្មះ ចង្ហាន់ថ្វាយព្រះថាឱ្យខាន ដ្បិតព្រះមិនឆាន់នៅពេញចាន របស់ប៉ុន្មានបានអាចារ្យ ។ របៀបរាប់បាត្រមានកន្ទោង មួយឈោងពីរឈោងហៅបាយដារ បាយដាក់ហ្នឹងតើឱ្យអ្នកណា អសារឥតការឥតប្រយោជន៍ ។
៧៥– ព្រះពុទ្ធមិនឆាន់មិនចេះស្តី យើងអាងបាលីឧទ្ទិសដល់ តម្កើងចង្ហាន់លើកតម្កល់ សេសសល់ប្រគេននេនសាមណេរ សមណៈបួសរៀនមានសីលដប់ ប្រសប់ប្រសើរគ្រាន់បើដែរ បញ្ចូនមគ្គផលដល់ឪម៉ែ បង្វែរឧទ្ទិសតាមប្រាថ្នា ។ អ្នករេគំនិតគិតគៃកាញ់ ចូលបទកំណាញ់ក្រៅតម្រា ទុកស៊ីមាត់ឯងឱ្យឆ្ងាញ់ពិសា ខ្លាចបានអាចារ្យស៊ីខាតទុន ។ អ្នកម្ខាងថាអាងដាក់ឱ្យប្រេត ដោយហេតុគ្នាឃ្លានគ្នាហិនហោច គ្នាស៊ីខ្ទុះឈាមក្លិនអសោច បិចបោចចែកទានគ្នាស៊ីផង ។ ប្រេតត្រូវជាញាតិធម៌តិរោក គ្នាបានងើបមកព្រោះគេផ្សង បានស៊ីដោយសារដារម្តងៗ បានដូចបំណងបំណាច់នឹក ។
៨០– ចង្ហាន់ថ្វាយព្រះត្រូវបូជា អាចារ្យវន្ទាសូត្ររំឭក ព្រះពុទ្ធមានគុណមុនលោកភិក្ខុ៍ បាយទឹកជាទានមានមគ្គផល ។ ម្យ៉ាងទៀតប្រាជ្ញថ្មីស្រដីផ្តាច់ ថាពូនភ្នំខ្សាច់មិនបានបុណ្យ ជីកដីលៀនភ្នែករែកតត្រុន ដឹងបានជាគុណប្រយោជន៍អ្វី ។ នាំគ្នាអុជធូបហែទក្សិណ អាចារ្យនោះឆ្អិនខាងបាលី ហើយមានចេះធម៌បំបួសដី មិនដឹងជាដីឆ្លើយថាម្តេច ។ អ្នកមួយថាពូនភ្នំខ្សាច់ស្អាង តំណាងចេតិយព្រះសព៌េជ្ញ ព្រះសាររីរឹកធាតុយើងមិនភ្លេច ដ្បិតបុណ្យយើងតិចទៅមិនដល់ ។ បើធ្វើដោយវាលកណ្តាលថ្ងៃ គង់ជាប់និស្ស័យបានកុសល បើដើមពោធិ៍ពិតរឹតបានផល តម្កល់ដើមពោធិ៍យកជាម្លប់ ។
៨៥– ពូនភ្នំតម្កើងពោធិព្រឹក្ស រឭកដល់អង្គព្រះចមភព ច្រាសក្តារ៤ផ្ទាំងបង្ខាំងផ្ទប់ កុំឱ្យកំពប់ហៀរហូរដី ។ បើចេះរំឭកបានបុណ្យណាស់ ជឿចុះប្រាជ្ញចាស់កុំជឿថ្មី ប្រាជ្ញចាស់ក៏ចេះប្រែបាលី បរលោកលោកិយក៏ចាស់ដឹង ។ ចាស់ម្យ៉ាងចាស់ពិតគំនិតពាល ចាក់ដោតរោលរាលនាំក្មេងខឹង ចាស់ម្យ៉ាងផឹកស្រាក្លាស្រវឹង ចាស់ហ្នឹងហៅក្មេងក៏សឹងបាន ។ ចាស់ជាន់ពីមុនច្រើនខ្លាចច្បាប់ ធ្វើតាមតម្រាប់ចាស់បូរាណ បុរីនគរធ្លាប់រាប់អាន តែខានខ្លាចខុសក្បួនតម្រា ។ ច្រើនជឿតម្រាប់ក្បួនលោកិយ មានកូនប្រុសស្រីត្រូវរៀបការ សម្លាប់ជ្រូកមាន់ស៊ីហ៊ឺហា ផឹកស្រាលៀនភ្នែកជជែកឈ្លោះ ។
៩០– បណ្តោយឱ្យយកគ្នាទទេ មេបាធ្វើគេក្រែងមិនរស់ នាំកូនសែនខ្មោចអសោចឈ្មោះ ពីព្រោះមានប្តីមិនរៀបការ ។ រៀបកិច្ចមង្គលមានច្រើនយ៉ាង ពួកចាស់ច្រើនអាងក្បួនតម្រា បើតាមតម្រាយព្រះសូត្រថា មេបានាំកូនចុះនរក ។ បុត្តទារស្ស សង្គហោ ហីនោ គាមោ ធម៌អ្នកស្រុក សង្រ្គោះកូនផុងទៅក្នុងភក់ ហ្នឹងហៅអាពុកពន្លិចកូន ។ បើធ្វើមង្គលឱ្យរួចបាប រួចពៀរដរាបអស់តាដូន មង្គលយ៉ាងល្អបរិសុទ្ធសូន្យ ប្រមូលបងប្អូនស៊ីម្លូស្លា ។ ជ្រូកមាន់កុំបាច់សម្លាប់ តៃសាកមានស្រាប់ទិញពីផ្សារ ផ្សំកូនប្រុសស្រីតាមមេបា អាចារ្យប្រមូលអស់ចាស់ទុំ ។
៩៥– ប្រុសស្រីអង្គុយកាន់ពពិល បង្វិលប្រាំបួនដណ្តប់ជុំ ធ្វើកិច្ចមង្គលក្នុងជំនុំ ផ្សំផ្គុំកូនប្រុសនិងកូនស្រី ។ ចាស់ៗធ្វើច្រើនធ្វើក្នុងឆោត ចង់ឱ្យគេកោតនាលោកិយ យើងធ្វើយ៉ាងតិចក្រឡេចខ្លី បានប្តីប្រពន្ធដូចៗគ្នា ។ ហៅកូនសង្រ្គោះម្តាយអាពុក រួចទោសរួចទុក្ខអស់មីងមា អាពុកសង្រ្គោះគ្មានវេរា អាវាហ៍វិវាហមង្គល ។ មិនគួរបង្គាប់ឱ្យកោរជុក ហេតុម្តាយអាពុកនាំរវល់ អាចារ្យតែងក្បួនឱ្យអំពល់ ពន្យល់អ្នកល្ងង់ឱ្យបង់ទ្រព្យ ។ អ្នកខ្ជិលគេជឿសីលមាំមួន ពាក្យក្បួនតម្រាគេមិនរាប់ គេថាមិនរស់ពីព្រោះធ្លាប់ មិនងាប់ពីព្រោះមិនធ្វើធ្មេញ ។
១០០– យ៉ាងដូចចិនយួននៅដាក់ផ្សារ ស្រុកស្រែចម្ការក្រុងភ្នំពេញ កើតឡើងដុះសក់មិនកោរវិញ រវល់ដូរទិញអង្គុយលក់ ។ ប៉ុន្តែជាតិចិនល្មោភស៊ីសាច់ តមដាច់មិនដែលស៊ីព្រហក់ ខែ្មរៗប្រហែលខ្វះម្ទេសជ្រក់ ទូលស្រូវកន្ទក់ទៅដូរចិន ។ ហេតុតែជាខែ្មរសម្បុរខ្មៅ គំនិតគិតឆៅមិនសូវឆ្អិន រកស៊ីមិនឆ្អែតជឿចែសិន អាចឹកវាកិនទារទាល់បាន ។ ១កើតអស្សុជសម្លាប់មាន់ ចម្អិនគ្រប់គ្រាន់ដួសដាក់ចាន រៀបសែនព្រះភូមិតាមបូរាណ ថាខានខុសក្បួនប្រពៃណី ។ ហ្នឹងហៅចាស់ឆោតនាំក្មេងព្រើល ហែកមាត់មាន់មើលចង្កាពីរ អាដែងព្រះភូមិមានឈ្មោលញី ថាសែនរកស៊ីបានផលស្រូវ ។
១០៥– មានជូនដូនតាទៅស្រុកប្រេត បណ្តែតសំប៉ានច្រានសំពៅ សំពះអារក្ខជួរខាងឪ ខាងម៉ែក៏ត្រូវមិនសូវខុស ។ ថ្វាយចេកថ្វាយស្រាជារង្វាន់ ខ្មោចចូលជិះជាន់រូបស្រីប្រុស កូនចៅអើយជឿពុទ្ធដីកាចុះ រូបស្លាប់ពីព្រោះតែផលកម្ម ។ រូបសុខដោយសារតែផលបុណ្យ កាលជាតិពីមុនខ្ជាប់សីល៥ ជាតិនេះអាយុអង្វែងឆ្នាំ កូនចៅអ្នកចាំជឿឱ្យជាក់ ។ ឱ្យពិចារណាចិត្តឯង ស្តាប់ធម៌ម្តងៗគួរឱ្យភ្ញាក់ កុំផ្ញើរូបកាយនឹងអារក្ខ ក្រែងធ្លាក់ទៅក្នុងចតុរាបាយ ។ បើចង់អាយុវែងយឺនយូរ គោរពគុណគ្រូអាពុកម្តាយ បើចង់រកស៊ីសុខសប្បាយ ផ្ញើកាយនឹងគុណរតនត្រ័យ ។
១១០– នមស្ការបង្គំពេលល្ងាចព្រឹក ភាវនារំឭករាល់យប់ថ្ងៃ កុំថាធម៌ណាថោកណាថ្លៃ សង្ស័យត្រូវសួររាជបណ្ឌិត ។ កុំឱ្យមន្ទិលធម៌ថ្មីចាស់ មួយធម៌ក្រដាសមួយធម៌ស្លឹករឹត រាជការជំនុំរួមគំនិត រិះគិតតម្កើងព្រះសាសនា ។ តម្កល់សីលប្រាំសីលប្រាំបី ឱ្យមនុស្សប្រុសស្រីរួមរក្សា ផ្ទាត់ផ្ទៀងខ្លាចល្អៀងព្រះពុទ្ធដីកា ពិនិត្យអក្ខរាយកត្រឹមត្រូវ ។ ជំនុំបោះពុម្ពដាក់ក្រដាស ជាការរហ័សធ្វើសៀវភៅ ឱ្យមានសូត្ររៀនច្រើនតទៅ ទុកនៅជាកេរ្តិ៍អង្វែងឆ្ងាយ ។ សព្វថ្ងៃអ្នកខ្លៅស្អប់អ្នកប្រាជ្ញ ពោលខ្លាំងគិតខ្លាចឮសុសសាយ ថាធម៌សៀវភៅធម៌ក្លែងក្លាយ អធិប្បាយខ្សឹបៗតែគ្នាឯង ។
១១៥– ឱ្យស្ងៀមពីថ្ងៃនេះតទៅ ឯធម៌សៀវភៅផែនដីតែង មិនមានអ្នកប្រាជ្ញណាហ៊ានក្លែង ខ្លាចក្រែងរាជការចាប់ដាក់គុក ។ គម្ពីរស្លឹករឹតជាគំរូ តម្កល់ក្នុងទូចាក់សោទុក គម្ពីរសៀវភៅប្រើគ្រប់មុខ ទំនុកបម្រុងក្នុងសាសនា ។ ចាស់ៗជាន់មុនមានគំនិត គម្ពីរស្លឹករឹតជួលគេចារ ពុំនោះជាវគេដោយជ្រះថ្លា ច្រើនមានប្រាជ្ញាតិចអ្នកចេះ ។ សង្ខេបបទបែបរឿងប្រដៅ ទូន្មានអ្នកខ្លៅឈប់ទុកស្លេះ សុំកើតអ្នកប្រាជ្ញមានតម្រិះ កុំតិះដៀលត្មះចាស់ជាន់មុន ។ កុំថាចាស់ងងឹតល្ងង់ល្ងីល្ងើ ក្រែងពារទៅលើអ្នកមានគុណ កុំពោលថាចាស់ថយថោកធុន ក្រែងស៊ុនទៅលើគ្រូអាត្មា ។
១២០– ដ្បិតសិស្សនិងគ្រូមិនអ្នកក្រៅ ជាក្មួយជាចៅជាជីតា ជាសាច់ខាងមាតាឬបិតា ជាកម្មវាចាខ្លះជាបង ។ ខ្លះត្រូវជាធំខ្លះត្រូវជាមា ជាគ្រូឧបជ្ឈាយ៍បំបួសផង ប្រដៅសព្វថ្ងៃវាយម្តងៗ ព្រោះលោកបំណងចង់ឱ្យចេះ ។ ដល់ខ្លួនរៀនចាំជាក់បាលី ឡើងពាក្យសម្ដីអាងតម្រិះ តម្រូវខាងណោះខុសខាងណេះ ដៀលតិះថាគ្រូខ្លួនឯងល្ងង់ ។ លោកគ្រូមិនដឹងប្រឹងតែអរ ខំផ្ញើអង្ករបាវការុង ស្ករក្អមស្ករស្រាក់លាក់មិនគង់ ចង់ផ្ញើពូជពង្សល្បីកេរ្តិ៍ឈ្មោះ ។ ខ្លួនចេះបន្តិចកំប៉ិចឡើង ចចើងចចេសជជែកឈ្លោះ ចេះកប់ពពកយកកម្ពស់ បន្តុះបន្ទន់គុណទាបទៅ ។
១២៥– បើចិត្តចង់ធំកុំចចើង គួរលើកតម្កើងគុណទុកនៅ ទោសនោះធ្លាក់ចុះនរកជ្រៅ ម្នៅៗឱ្យបាបពីព្រោះមាត់ ។ ព្រោះមាននិទានពុទ្ធឃោសា អាងចេះសាស្រ្តាគម្ពីរស្ទាត់ ថាចេះលើសគ្រូៗបំភ្លាត់ បំប្លេងកម្ចាត់ឱ្យទណ្ឌកម្ម ។ ប្រដូចនិទានតែប៉ុណ្ណេះ អស់លោកក៏ចេះបានរៀនចាំ ផ្តួចផ្តើមមួយឃ្លាជាពាក្យផ្តាំ ដូចមានចំណាំចំណោទចួន ។ ទំនុកបូរាណមានប្រាជ្ញា ចេះចែងបញ្ហាសាស្រ្តាក្បួន ទុកឱ្យអ្នកក្រោយដោះសំនួន បើគិតឱ្យមួនគួរមានភ័យ ។ ចំណោទថាសត្វបរោខោ អង្គុយមែកឈើស៊ីផ្លែជ្រៃ បុរសខុសជ្រុលគ្មានលក់ព្នៃ បង់គោក្របីទាំងមេកូន ។
១៣០– បុរសម្នាក់ទៀតឡើងដើមឈើ បេះផ្លែខាងលើចែកបងប្អូន ស៊ីឆ្អែតបន្តិចភ្លេចគល់សូន្យ បុរសម្នាក់បានកូនភ្លេចគុណម្តាយ ។ ចំណោទទីបីចំណែកនេះ គួររិះឱ្យជិតកុំគិតឆ្ងាយ កុំឆ្ងល់និងពាក្យពោលអធិប្បាយ ប្រឹងគិតដោះស្រាយប្រាជ្ញាស្រាប់ ។ និយាយដើមគ្រូដោយកំបាំង មានខ្សឹបមានខ្លាំងពោលបង្អាប់ បង្អើលឱ្យអ្នកដទៃស្តាប់ បង្អន់ដូចកាប់គាស់ឫសគល់ ។ ស៊ីផ្លែឆ្ងាញ់ផ្អែមតាមទុំខ្ចី ឫសលិចក្នុងដីមើលមិនយល់ មិនយកដីចាក់កប់គុណទល់ អំពល់ឱ្យបាបអំពីមាត់ ។ ពីមុនកាលកើតមានរូបកាយ អ្នកម្តាយចិញ្ចឹមបានធំធាត់ នាំយកទៅទុកឱ្យនៅវត្ត រៀនចេះចាំស្ទាត់បំភ្លាត់គុណ ។
១៣៥– ភ្លេចគោក្របីទាំងមេកូន សាបសូន្យកុសលដែលមានមុន សាងក្រោយសាងឱ្យតែខាតទុន ពីព្រោះបាបស៊ុនស៊យពីចិត្ត ។ ពិចារណាគួរតែកោតខ្លាច ខ្លួនបានជាប្រាជ្ញព្រោះគ្រូប្រិត ប្រឹងប្រៀនប្រដៅច្បាប់ក្រមក្រឹត្យ អាណិតដល់គុណធ្ងន់អនេក ។ អនាគតកាលទៅមុខ ចូរចាំចងទុកដល់ស្អែកៗ កុំស្អប់ចាស់ថ្មីស្តីដោយឡែក មើលចែកចាត់ចិត្តថ្លឹងឱ្យស្មើ ។ ធ្វើបុណ្យដោយស្មោះកុំរើស្មគ្រ បាលីបីថ្នាក់ចាំហើយតើ មនោសេដ្ឋំចិត្តប្រសើរ ប្រសប់គ្រាន់បើធ្វើបុណ្យបាន ។ ប្រាជ្ញថ្មីធ្វើតិចធ្វើតាមចុះ កុំថាគេខុសហើយឈប់ខាន ប្រាជ្ញចាស់ច្រើនធ្វើតាមបូរាណ ច្រើនលើសប៉ុន្មានបានដោយបទ ។
១៤០– កុំធ្វើដោយរាប់អានស្រឡាញ់ ទុកជាកំណាញ់ហួសកំណត់ កំណើតមគ្គផលជឿប្រាកដ សន្មតថាបានច្រើនប្រការ ។ កុំធ្វើប្រកាន់ដោយយល់មុខ ហៅបុគ្គលិកទានគ្មានផលា តាំងចិត្តចុះផ្លូវឧបេក្ខា រក្សារូបសុខដល់សួគ៌នាយ ។ សួគ៌នេះបើចង់ឱ្យឆាប់ដល់ សាងមគ្គសាងផលកុំរាយមាយ ឃើញគេខុសចិត្តកុំមើលងាយ កុំពោលនិយាយកាន់ម្ខាងៗ ។ អ្នកប្រាជ្ញចេះថ្មីត្រូវដោយឡែក ចំណែកប្រាជ្ញចាស់ត្រូវដោយយ៉ាង កាន់យកទាំងពីរជាទីអាង សន្សំខំសាងនឹងបានសុខ ។ ពីថ្ងៃនេះទៅនៅឱ្យនឹង ស្ងៀមមាត់ឱ្យឈឹងខ្លាចនរក ពីព្រោះឈ្លោះគ្នារៀងរាល់ស្រុក បឹងថ្លុកត្រពាំងរាំងប្រេះដី ។
១៤៥– មិនឈ្លោះពីរឿងកេរ្តិ៍រឿងកោះ ឬទ្រព្យរបស់គោក្របី នេះឈ្លោះពីធម៌ចាស់ធម៌ថ្មី ក្តៅចិត្តកើតក្តីរកចាញ់ឈ្នះ ។ បើក្តីពីស្រែពីចម្ការ ចៅក្រមសាលាងាយជម្រះ នេះក្តីពីធម៌ថ្មីធម៌ចាស់ នោះក្រែងតែព្រះទើបកាត់បាន ។ ចៅក្រមសព្វថ្ងៃឧបាសក ចេះខ្ទេចបិដកព្រះកម្មដ្ឋាន កាត់ក្តីត្រូវច្បាប់អម្បាលម៉ាន អ្នកក្តីមិនខានប្តឹងឧទ្ធរណ៍ ។ អាដែងមនុស្សម្នះរឹងចចេស បានតែនិរទេសក្រៅនគរ តែទុកវានៅវានាំវរ ជំហរតែរឹងទទឹងច្បាប់ ។ សង្ខេបបែបបទរឿងប្រដៅ អ្នកងងឹតល្ងង់ខ្លៅគួរតែស្តាប់ អ្នកចេះសូត្រធម៌មិនស្តាប់សព្ទ គួរត្រាប់អ្នកប្រាជ្ញចេះបាលី ។
១៥០– ធ្វើបុណ្យធ្វើទានកុំចោលចាស់ ចោលចេញទុកខ្លះក្បួនលោកិយ សូត្ររៀនតាមបែបអ្នកប្រាជ្ញថ្មី កុំបីភ្លេចគុណចាស់បូរាណ ។ ធម៌អាថ៌ច្រឡំកុំច្រឡោត ពាក្យពោលចាក់ដោតឱ្យឈប់ខាន រួមចិត្តសះសាបានសុខសាន្ត នឹងឱ្យរុងរឿងរីកសាសនា ។ កុំឱ្យរៀវរោយរឹតរងកម្ម រាំងរឹងរាល់ឆ្នាំ៥វស្សា វសន្តរដូវត្រូវមនុស្សថា រំជួលទេវតាក្តៅក្រហាយ ។ មនុស្សភូតកុហកឆក់ឆបោក ឆ្នាំនេះស្រូវថោករាស្រ្តអត់បាយ ក្រលុយក្រកាក់ខ្វះប្រាក់ចាយ មហាជនទាំងឡាយកើតវេទនា ភិរម្យខ្ញុំបាទដើមឈ្មោះអ៊ូ ពូជពង្សអម្បូរខែ្មរអ្នកជា អាពុកឈ្មោះ អ៊ុក មានសក្តិងារ ចៅពញាធម្មធារាមេស្រុក ។
១៥៥– ក្នុងខេត្តភ្នំពេញ ឃុំកំបូល ពូជពង្សត្រកូលម្ចាស់អង្គប៉ុក ជីតាខាងម្តាយឈ្មោះពញាម៉ុក គាត់ធ្វើមេស្រុកឃុំស្ពានថ្ម ។ អ្នកម្តាយអាពុកបងប្អូនជិត ជីទួតមួយពិតពូជចិត្តល្អ ដូនតាផ្សំផ្គុំជាតំណ បង្កកើតមកជាខ្ញុំបាទ ។ ពូជខាងអាពុកមានប្រាជ្ញា ច្រើនចេះសាស្រ្តាចាំក្បួនខ្នាត ត្រកូលខាងម្តាយប្រាជ្ញាឆ្លាត រូបរាងច្រើនស្អាតគ្មានគេស្អប់ ។ ខ្ញុំឮមនុស្សឈ្លោះពីធម៌អាថ៌ គិតក្រែងសាសនាប្រែត្រឡប់ ខ្ញុំចាប់អធិប្បាយពុំសាយសព្វ សន្មតថាចប់ម្ល៉េះឯងហោង ៕៚
